پيكره دانش تحليل كسب و كار

واژه شناسي واژه هاي جديد كه در حوزه ي علم و فناوري به وجود مي آيند يكي از مهمترين بخشهاي ادبيات در اين حوزه ها مي باشد. واژه شناسي و كاربرد صحيح آنها يكي از اصول مهم در ترويج و توسعه علم و دانش فناوري مي باشد. اشكال عمده اي كه در اين زمينه وجود دارد تطبيق اين واژه ها در زبانهاي مختلف است. بسياري از كشورها، اصراري به تبديل اين واژه ها به واژه هاي زبان خود نداشته و آنها به همان صورت عمدتأ برزبان انگليسي به كار مي برند. اما برخي از كشورها كه كشور ماهم يكي از آنهاست اين تمايل و علاقمندي وجود دارد كه در تطابق با اين واژه ها از ريشه هاي موجود در ادبيات كهن و گاه جديد بهره گيري نموده و واژه هاي فارسي شده را به كار برده و در مطبوعات و دانشگاه ها و رسانه ها از آنان استفاده شود. اين روش هم منافع و هم مضايا خاص خود را به دنبال دارد.توليد واژه هاي جديد و اشاعه آن به زمان نياز دارد و گاه درك اين واژه ها از واژه هاي خارجي مشكل تر است. اما به هر حال اين فرآيند موجود است و بايستي با آن سازگاري نمود. در حوزه ادبيات مديريت و مهندسي وكسب و كار نيز اين موضوع مصداق دارد و فرهنگستان در بخش هايي از آنها فعاليت گسترده اي نموده است. اما در بخشي از آنها نيز كمبود وجود دارد. در حوزه مهندسي صنايع و مديريت نيز اين كمبود احساس مي شود و واژه هاي جديد در اين حوزه ها هماهنگ و يا يكسان نيستند. مثالهاي متعددي مي توان مطرح نمود كه از سالهاي دور در اين حوزه كاربرد داشته و هنوز يك توافق كلي بر آن وجود ندارد، همانند واژه (Just In time) يا (Reengineering) يا همين واژه اي كه تحت عنوان پيكره دانش كاربرد يافته است. پيكره دانش يا در بخشهاي عمده اي از علوم و رشته هاي مختلف توسعه يافته و كاربرد دارد. از جمله حوزه ي تحليل كسب و كار يعني (Business Analysis). اين بحث را به اين كامل باز كرديم كه توجه را به موضوع خاصي جلب كنيم. رويكرد سيستمي كه توسط پيترسنگه به عنوان پنجمين فرمان در حوزه هاي مهندسي صنايع و مديريت و سازمان مطرح شده است و نهايتأ نظريه سازمان هاي يادگيرنده از آن به وجود آمده است، در راستاي درك اين واژه كمك مي كند. رويكرد سيستمي در تحليل موضوعات و شناخت ابعاد آنها و نيز درك عملكردهاي آنها بدون چون و چرا جايگاه خود را در حوزه هاي ديگر علم نيز باز كرده است. بطور خلاصه مي توان چنين اظهار داشت كه پيكره دانش، نگاه و رويكرد سيستمي به موضوع خاصي است كه ابعاد و حوزه ها و زير بخش ها و يا زير سيستم هاي آن را شناسايي، تحليل و روابط بين آنها را شناسايي نموده و در تعيين ورودي هاي سيستم براي بدست آوردن خروجي هاي مشخصي ارتباطات خاصي را توصيف مي نمايد. اين رويكرد در حوزه هاي تخصصي وقتي از سوي يك نهاد حرفه اي صحه گذاري مي شوند و به عنوان يك راهنما و يا مجموعه اي كامل مورد استفاده قرار گيرند، پيكره دانش در آن حوزه و موضوع خاص ناميده مي شوند. اين تعريف با تعاريفي كه در مراجع علمي مختلف ارايه شده است،شباهت زيادي دارد و گاه انجمن هاي علمي و صنعتي خاص مثل انجمن مديريت پروژه(PMI)كه PMBOKرا ارايه نموده و يا انجمن بين المللي تحليل كسب و كار(IIBA) كه BABOK را منتشر نموده است تفاوت هاي مهمي ندارند. با توجه به اين فرايندها كه طي دو دهه ي اخير شدت زيادي يافته اند و موضوعات علمي به سمت حرفه اي شدن پيش مي روند، اين موضوع خاص دانش و علومه جديدي مثل مهندسي صنايع نيست بلكه در رشته هايي همچون برق و ساختمان و تأسيسات نيز تسري يافته است.
سابقه: انجمن بين المللي تحليل كسب و كار در سال 2003 ميلادي شكل گرفته و هم اكنون به يكي از مراجع معتبر در دنياي كسب. كار در زمينه تحليل هاي حرفه اي موضوعات كسب و كار تبديل شده است. اين انجمن در كشورهاي استراليا، فرانسه، هنگ كنگ و آفريقاي جنوبي داراي شعب است. وهمه ساله كنفرانسهاي بين المللي در اين راستا بر قرار مي نمايد. براي اطلاعات بيشتر مي توان به سايت رسمي اين انجمن در آدرس پايگاه اينترنتيWWW.IIBA.ORG مراجعه نمود.راهنماي پيكره دانش تحليل كسب و كار توسط اين انجمن منتشر شده است و هم اكنون دسترسي به راهنماي توسعه سريع BABOK در اين سايت قابل دسترسي مي باشد.
راهنماي پيكره دانش تحليل كسب و كار
هم اكنون نسخه2 اين راهنما منتشر شده است. راهنما داراي بخشهاي متنوعي است كه همانند ساير راهنماها مشخص كننده چگونگي آشنايي، يادگيري، بكارگيري و تحليل نتايج مي باشد. شرح خلاصه آن به صورت زير است:
• ساختار
ساختار BABOK با تعاريف برخي واژه ها كه در اين راهنما نقش كليدي دارتد شروع مي شود. در حوزه ساختار واژه هاي زير مهم مي باشند:
(TASK) به معناي وظيفه يا كار واگذار شده چنين توصيف شده است. يك جزء اصلي از يك كار مي باشد كه براي انجام تحليل كسب و كار بايستي انجام شود. بصورت رسمي يا غير رسمي تعريف شده است. اين بخش از كار لزومأ تكراري و در همه ي پروژه هاي تحليل يكسان نيستند و توسط تحليل گران كسب و كار تعريف و تضمين مي شوند. داراي خصيصه ها و يا ويژگي هايي بشرح زير هستند:
• يك وظيفه يا بخش از كار ايجاد كننده ارزشي خاص در رابطه با تحليل كسب و كار است. اين بدين معناست كه وقتي آن را تعريف مي كنيم لزومأ با اجراي آن چيزي مفيد حاصل مي شود.
• وظايف يا بخشهايي از كار، كامل هستند. بدين معنا كه اگرقرار است با اجراي آنها نتيجه اي حاصل شود كه تأثير مستقيم آن در نتايج كلي منعكس مي شود بايستي توسط افراد ديگر نيز قابل تعريف و انجام باشد.
• يك وظيفه يا بخشي از كار به يك حوزه از حوزه هاي دانش(KA) در كل تحليل ارتباط مستقيم دارد و يا متعلق به آن حوزه است.
براي آنكه درك بهتري از نوع وظايف و ارتباط آنها با حوزه هاي دانش در تحليل كسب و كار داشته باشيد توجه به حوزه هاي دانش و ارتباط آنها با يكديگر مهم است. در نمودار1 حوزه هاي دانش ارايه شده است. بر اين مبنا نمودار شماره2 نشان مي دهد كه در دوره پروژه تحليل كسب و كار ميزان اهميت Taskها چه مقداري مي باشد.

TECHNIQVE (تكنيك ها)
همبستگي تكنيك ها با وظايف(Tasks) يكي از اصول مهم در تحليل كسب و كار است و نشان مي دهد كه كدام تكنيك با كدام وظيفه ارتباط مستقيم دارد و چگونه بكار گرفته شده و نتايج حاصل از آن چيست. براي انجام وظايف حداقل يك تكنيك نياز است اما انتخاب تكنيك در تناسب با نوع و موضوع مورد بررسي و تحليل مي تواند متفاوت باشد. از چند تكنيك مي توان براي يك وظيفه نيز استفاده نمود. آنچه كه بعنوان تكنيك ها در اين راهنما انتخاب شده و معرفي شده است بر اين اساس كه بتوان بيشترين موارد و موضوعات در فضاي كسب و كار و محيط عملياتي و واقعي را پوشش دهد، انجام شده است. علاوه بر اين سعس شده است كه آنها بگونه اي معرفي شوند كه در عمل بتوانند نتايج قابل درك و مورد قبولي قضاوت فراهم نمايند. برخي از تحليل گران علاقمند به اين هستند كه تجربيات خود را در خصوص كاربرد تكنيك ها براي اخذ نتايج از راه حلها دخالت دهند، بنابراين برخي از آنها در اين راهنما ارايي نشده اند. بنابراين اين راهنما در يك فرايند تكاملي با تفسيراتي در نوع و كاربرد اين تكنيك ها را خواهد پذيرفت و در آينده اعمال خواهد نمود.

• MULTIPLE KAS
تكنيك ها گاه به چند حوزه دانش مرتبط مي باشند و از آنها استفاده مي شود. با توجه به جدول كاربرد تكنيك ها مشاهده مي شود كه:

چنانچه تعدادي از وظايف(Tasks) كه در يك حوزه دانش قرار دارند از يك تكنيك بيشتر از ديگران استفاده شوند بايستي تشريح مي شوند.
اگر يك تكنيك در تعداد مشخص و مشابهي از وظايف مورد استفاده قرار مي گيرد، در اولين حوزه دانش مرتبط توصيف مي شود.

حوزه هاي دانش در BABOK