گفتگوی موضوعی با جناب آقای مهندس عباس زرکوب

معرفی :

مهندس عباس زرکوب که از دانشکده فنی دانشگاه تبریز در سالهای پیش از انقلاب در رشته  ساختمان فارغ التحصیل شده اند علاوه بر آنکه سالها در فعالیتهای ساخت و ساز که بارزترین آن مدیرعاملی شرکت یادمان سازه و مجری طرح برج میلاد شهر تهران بوده است فعالیتهای تحقیقاتی و ترویجی که یکی از موارد آن مدیریت شرکت تحقیقات آب و فاضلاب کشور بوده است را داشته اند و نیز دستی در توسعه رسانه ای داشته اند که انتشار هفته نامه مسکن از آن جمله بوده است . ایشان پایه گزار چندین انجمن علمی و صنعتی نیز بوده اند .

• جناب مهندس لطفا درباره موضوعات صنعتی سازی ساختمان و مسکن در کشور و ابعاد مختلف آن توضیح بفرمایید .

نظر به این که ساختمان ومسکن از اجزاء مختلف و متنوعی تشکیل می شود و در این زمینه از هارمونی و همنواختی تکنولوژیک (فن آوری ) برخوردار نیستند  لذا ابعاد صنعتی سازی در این حوزه متکی به صنعتی شدن آحاد واجزاء آن بطور مجزا باید تحلیل شود، در اینصورت می توان گفت بخش سفت کاری و حتی قسمتهای نازک کاری که به اصطلاح کار گل است ونیروی کار دستی فراوان دارد از نظر فن آوری کاملا عقب مانده وتابع شرایط اقتصادی _اجتماعی است وصنعتی سازی در این قسمت موفقیت چندانی نداشته است . مثلا در حدود 50 سال قبل برای صنعتی سازی ساختمانها ،فن آوری قطعات پیش ساخته بتنی وارد کشور شد ولی پس از مدتی بدلیل عدم استقبال، کارخانه های آنها  با ور شکستگی مواجه شد و از این تلاشها حتی در دوران ساخت مسکن مهر هم توسط بخش خصوصی صورت گرفت ولی غیر از فن آوری قالب تونلی روشهای دیگر موفق نبود که عنداللزوم موارد گفته خواهد شد . ولذا اشکال وابعاد صنعتی سازی فعلا به ساخت سقف و اسکلت و سازه های فلزی آن هم تا حدودی کارخانه ای  محدود شد . اما باید اذعان شود که در مورد برخی از اجزاء نسسبتا تشریفاتی و تاسیساتی استفاده از صنعت مربوطه تا حدودی رایج شد.

• بنظر می رسد که صنعت ساختمان بعنوان موتور اقتصادی کشور عمل مینماید . در این رابطه توضیح بفرمایید .

در مورد موتور اقتصادی بودن مسکن باید عرض شود که ،درکشورهای در حال گذار از مرحله صنعتی شدن که همچنان نیاز به مسکن ضروری وبحرانی است وازطرفی فن آوریهای نوین هنوزدرمرحله آغازین در جامعه مرتبط با آن به سر می بردوصنایع وکآرخانجات به غیر از صنایع خاص مونتاژاتومبیل به مرحله تکنولوژی پیشرفته یا های تک نرسیده اند و عمدتاصنایع فعال( نظیر سیمان . سرامیک آرماتورو لوازم بهداشتی) تامین کننده نیازهای مصالح اولیه کشور نظیر ساختمان ومسکن هستند خواه ناخواه مسکن موتور حرکت اقتصاد خواهد بود وتا زمانی که صحبت از نیاز 5یا 6 ملیونی برای مسکن تعریف می شود این صنایع در قله سود آوری برای سرمایه گذاری خواهد بود. و این امر بدون نیاز به وارد کردن فن آوریهای جدید انجام می شود.

• تنگناها ی توسعه مسکن و نوسازی بافتهای فرسوده چه هستند و چگونه باید با نوآوری آنها را رفع نمود .

در مورد تنگناهای توسعه مسکن : توسعه ساخت مسکن به عوامل زیر نیازمنداست ؛ اول زمین مناسب برای سکونت (دارای خدمات شهری اعم از آب وگاز وغیره) ،دوم پول (نقدینگی ) متناسب با روند ساخت وساز  سوم ابزارو مصالح ساخت اعم ازتجهیزات سنتی ویا پیشرفته  وچهارم نیروی انسانی ماهر اعم از کارگر و تکنسین ومهندس ، بنابراین هرگونه تنگنا و محدودیت در این چهار بخش  موجب تاخیر واخلال در روند تامین وتوسعه مسکن می شود . که متاسفانه برنامه ریزان مسکن تاکنون کمتر به این چهار عامل بصورت یک کل به هم پیوسته نگریسته اند یعنی یکپارچگی سیستمی وجود نداشته است . مثلا اگر تسهیلاتی جزیی را از طریق بانکها ایجاد کرده اند به مشکل زمین توجه کافی نشده است واگر قرار بوده که مشکل زمین از ناحیه بافت های فرسوده حل شود به مسئله فرهنگی و عدم مشارکت مردم دراین مورد کمتر فکر شده واگر هم کاری شد با تغییر دولتها در میان راه مانده است و نمونه های دیگر که از اراضی غیر از بافت فرسوده استفاد شده بعضا فاقد خدمات شهری بوده است وساخمان های ساخته شده بدون متقاضی است .لذا در این بخش قبل از این که نیاز به نو آوری باشد باید تدابیر مدیریتی و فرهنگی اندیشیده شود .

• تحولات دیجیتالی بنظر می رسد در صنعت ساختمان در دوره احداث از سایر بخشهای صنعتی مثل خودرو کند تر است ولی در ارتباط با نگهداری و مدیریت ساختمانها  پیشرفت نموده . نظر شما چیست؟

چنا ن که گفته شد ساخت مسکن در کشور ما بدلایل مختلف رشد تکنولوژیک نداشته  وحتی از برخی فن اوریهایی که قبلا وارد شده اکنون روی گردان شده واز دنیا عقب مانده است . بالطبع عوامل تولید اعم از نیروی انسانی ماهر و یا تجهیزات هم رشد وپیشرفت اساسی نداشته است که این متاثر از مناسبات اقتصادی -سیاسی وفرهنگی حاکم بر کشور وتوسعه نا متوازن می باشد و در این زمینه عنداللزوم مواردی را اشاره خواهم کرد .لذا بدیهی است که در این مناسبات غیر علمی وفنی فن آوری دیجیتال جایگاهی نخواهد داشت بدیهی است در توسعه نا متوازن بخشهایی که در ان سودهای کلان وسوداگری حاصل می شود رشد می کند ولی بخشهای دیگر از رشد باز می ماند.که نمونه عینی آن تولید خودرو است که شما اشاره کردید و شاهد شرکتهای خودروسازی متعدد و متکثری هستیم که بعضا به یکی دو مدل بیشتر هم نمی رسند و با برداشت سودهای نجومی کار و مشتری وحتی خدمات پس از فروش را به امید خدا می سپارند .البته همین موارد را در خصوص تاسیسات ساختمان هم شاهدیم و خود بخود با یک آشفتگی در این بخش هم مواجه هستیم.

در این رابطه این سئوالها مطرح است که  مثلا برای آسانسور های عمومی ساختمانهای معمولی آیا رضایت از جهت فن آوری های معمول حاصل است ؟وآیا درمورد سیستمهای تیپ و همگانی برای ساختمانهای انبوه سازی چه تمهیداتی وجوددارد؟ دلیل اصلی این موارد به فقدان سند بالادستی برای صنعت ااحداث و نداشتن طرح جامع ساختمان و مسکن بر می گردد.

• نظام مهندسی چگونه می تواند در رشد صنعتی سازی و مدیریت انرژی نقش بهتری داشته باشد .

در مورد سازمان نظام مهندسی باید عرض شود که وظایف این سازمان در قانون بطور جامع دیده شده است . در ماده یک قانون تعریف سازمان چنین آمده است:  سازمان نظام  مهنسی ساختمان عبارت است از مجموعه قانون ،مقررات،آئین نامه ها ، استانداردها وتشکلهای مهندسی،حرفه ای وصنفی که در جهت رسیدن به اهداف مورد نظر در این قانون تدوین و به مورد اجرا  گذاشته می شود و لذا کلیه تشکلهایی که در زمینه فن آوری های نوین وصنعتی سازی و نیز مدیریت انرژی ساختمان فعال هستند شامل  این قانون می شوند زیرا که در بندهای مختلف قانون وبویژه ماده 2 صحبت از افزایش بهره وری منابع ومواد انرژی وسرمایه های ملی و نیز ارتقاء دانش فنی وتامین موجبات اعتلای مهندسی شده است .لذا از وظایف این سازمان است  که فعالیتهایی نظیرBIM و غیره که در جهت رشد و پیشرفت فناوری ساختمان است راتوسعه داده و از تشکلهای مربوط حمایت کند .

• هر موضوع دیگری که خودتان لازم می دانید بفرمایید

در پایان باید به دو نکته اشاره کنم . اول اینکه تجربه مسکن مهر خیلی چیز ها به ما آموخت . منهای همه مشکلاتی که وجود داشت چند آسیب اساسی در صنعت ساختمان را آشکار نمود . مثلا اینکه خارجی ها با تکیه به فناوری های خیلی ساده تر ولی راحتتر کار راپیش بردند و در مقایسه جاهایی که هم ایرانی ها کار می کردند و هم آنها تعداد بیشتری را در زمان مشابه تولید نمودند . دلیل این امر را برخورداری ازپشتوانه سیاسی و بالطبع مالی آنها و بی تدبیری و ناهماهنگی و عدم انسجام سازندگان ایرانی و سازمانهای مسئول می توان دانست. و چنانکه گفته شد مثلا نداشتن سند توسعه مسکن که یک سند بالا دستی است و زمینه ساز توسعه های آتی است را نداریم که بنظر من یکی از الزامات توسعه ای می باشد .

• با تشکر از شما و به امید روزهای بهتر برای صنعت و اقتصاد

من هم از شما متشکرم و امیدوارم در آینده این چالشها کاهش یابند .