در ادبیات اقتصادی مفهوم زنجیره ارزش خیلی جدید نیست اما با تحولات دو دهه ی اخیر در صنعت و فناوری این بحث دارای ابعاد گوناگونی شده است . هر شرکت دارای یک زنجیره ارزش است و تمام مزیت های رقابتی ناشی از فعالیت های آن شرکت درون زنجیره ارزش است. زنجیره ارزش یک شرکت به طور اجتناب ناپذیری بر بسیاری از مسائل اجتماعی مانند منابع طبیعی و استفاده از انرژی و آب ، بهداشت و ایمنی ، شرایط کار و رفتار برابر در محیط کار تأثیر می گذارد و تحت تأثیر آن قرار می گیرد. در این میان فرصت ها برای ایجاد ارزش های مشترک بوجود می آیند زیرا مشکلات اجتماعی می تواند هزینه های اقتصادی را در زنجیره ارزش شرکت ایجاد کند.
یک رویکرد عام نسبت به زنجیره ارزش ناشی از دیدگاه یک شرکت به زنجیره ارزش است که دیدگاه بنگاه محور است . در این دیدگاه که بصورت متمرکز مدیریت می شود و یا در یک شرکت منفرد و یا یک هلدینگ شکل می گیرد . موارد زیر برخی از روشهایی است که در این نوع از زنجیره ارزش می تواند برای ارتقای آن اعمال شود :
تدارکاتی که توانایی و کارایی تأمین کننده را افزایش می دهد.
بهبود بهره وری انرژی ، آب و منابع در سراسر زنجیره ارزش .
به حداقل رساندن شدت لجستیک.
بهبود سلامت و ایمنی کارکنان.
اما یک رویکرد جامع تر وجود دارد . در چارچوب زنجیره های ارزش بر محور یک صنعت نحوه رشد و بهبود بهره وری کالاها و خدمات نهایی در کل زنجیره از اهمیت ویژه برخوردار است.
مشاهده می شود که همراه با پیشرفت تکنولوژی ، بازار ها گسترش یافته و تقسیم کار را در سراسر جهان تعمیق کرده است ، که به نوبه خود ، به رقابت و افزایش بهره وری کلی دامن زده است .
درک زنجیره ارزش صنعت
یک زنجیره ارزش شامل ملاحظات سود و هزینه برای هر مرحله در چرخه حیات محصول است ، از جمله تهیه و تولید مواد اولیه ، تولید محصول و ویژگی های فروش به مصرف کنندگان نهایی. وقتی دیدگاه بنگاهی را به سمت دیدگاه صنعتی سوق دهیم موضوع دگرگون می شود . یک رویکرد سیستمی جامع که همه مراحل مختلف از مواد اولیه تا محصول نهایی را در بر می گیرد با تعدا زیادی بنگاهها که در سرتاسر زنجیره فعال هستند مواجه شده و حالا موضوعات بایستی برای کل آنها مورد توجه باشند .
در نظر بگیرید صنعت فولاد را که از کشف معدن تا استخراج و حمل و فراوری مواد اولیه و ذوب و ریخته گری و انواع فرایند های تولید محصولات مختلف فولادی را شامل میشود و یا صنعت خودرو و یا صنایع پتروشیمی و چندین صد رشته دیگر را .
برای مدیریت زنجیره ارزش در این صنایع در بخش تولید در کشور های مختلف روشهای متفاوتی تدوین و اجرا شده اند که از جمله آنها می توان به خوشه های صنعتی و یا پلتفرمهای تکنولوژی اشاره نمود
هر یک از این روشها برای پیوستگی منطقی و همتراز شده منابع و مواد ، شناسایی فرصت های افزایش سود از طریق شناسایی کنترل موثر هزینه ، قیمت گذاری ، موقعیت یابی محصول و / یا استراتژی های توزیع استفاده می شود. در هر گره از زنجیره ارزش ، فعالان بازار به طور فعال کالاهایی تولید می کنند یا خدمات ارائه می دهند .
در حالی که تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش در صنعت می تواند ابزاری مفید برای بهبود موارد مختلفی باشد اما در این میان موضوع بهره وری کل می تواند محوری ترین آنها باشد ، تجزیه و تحلیل گسترده در صنعت می تواند به شرکت های دارای طیف گسترده ای از فعالیت های مهم کمک کند. بهینه سازی سازی بهره وری در دنیایی که به سمت انقلاب چهارم صنعتی کوچ می کند شاخصبنیادینی است.
تحول دیجیتال و تحول زنجیره ارزش
در تحول دیجیتال که بخش مهمی از اقتصاد به عنوان اقتصاد دیجیتال و یا اقتصاد پلتفرمی شناخته می شود بخش تولید صنعتی نیز متحول می شود . یکی از شاخصهای اصلی اتصال دایم به فضای دیجیتالی است. صنعت متصل یعنی ادغام سیستم های اطلاعاتی و دانش مبتنی بر شبکه های مشترک. این وضعیت اجازه می دهد تا یک مدیریت کارآمد تر و بهینه تر از زنجیره های ارزش برنامه ریزی شود .
دیجیتالی سازی امکان ثبت داده هایی را دارد که در تمام مراحل تولید ، بازاریابی و ارزیابی مداوم از نظر کارایی رخ می دهد. واین امر یک راه حل بهینه برای غلبه بر موانع کنترل قابلیت ردیابی و شفافیت در زنجیره های ارزش پیچیده است ، دستیابی به مکانیزمی برای تبادل الکترونیکی اطلاعات بین همه بازیگران در زنجیره به صورت خودکار و در زمان واقعی صورت می گیرد .
همه اینها باعث می شود تا با شناسایی استاندارد محصول ، بارکد و چاپگرها ، استفاده از برنامه های کاربردی تلفن همراه ، به روزرسانی مداوم مقررات قانونی یا صدور گواهینامه کیفیت در سیستم عامل های هوشمند یکپارچه در سیستم های مدیریت اطلاعات هر یک از اعضای شرکت در زنجیره سازگار باشد.
اما باید توجه داشت که همه این موارد بر محور بهره وری در ایجاد ارزش صورت می گیرد .
زنجیره ارزش به عبارتی زنجیره بهره وری است
