واقعیت مجازی یک ترکیب غریب و عجیبی است که این روزها کاربرد فراوانی یافته است. واقعیتی که واقعی و حقیقی نیست اما وجود دارد. این مفهوم نوین خیلی زود جای خود را در دنیا باز کرد و جنبه‌های مختلفی از زندگی روزمره مردم را به خود اختصاص داد. شاید طراحی عینک‌های ویژه برای دیدن فیلم‌های چند بعدی یکی از نمادهای توسعه این فناوری در جهان باشد.
نقاشی‌های پانوراما یا 360 درجه نخستین تلاش ها برای تحقق رویای واقعیت مجازی بود. نقاشی‌هایی دایره‌ای شکل که بیننده را در میان رویدادها و مکان نقاشی شده قرار می‌دهد. اما قرن 21 را دوره اوج‌گیری این فناوری در دنیا تلقی می‌کنند.
از بین بردن محدودیت میان فضای واقعی و فضای مجازی را واقعیت مجازی می‌نامند. این فناوری محیطی مجازی روبروی کاربران قرار می‌دهد که براساس حرکت بدن آن محیط مجازی قابل رویت خواهد بود. این فناوری در ایران نیز با تلاش 5 شرکت دانش‌بنیان توسعه یافته است. ستاد توسعه فناوریهای اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم از این محصولات حمایت کرده است.
1. گردش مجازی در تخت جمشید
شرکت مهد ارتباط گوهر آریا یکی از مجموعه‌هایی است که از سال 81 فعالیت خود را در زمینه های فنی و مهندسی،فناوری ارتباطات و اطلاعات، شبکه های داخلی و نرم‌افزار آغاز کرد. یکی از محصولات این شرکت طراحی واقعیت ترکیبی تخت جمشید (مانا) است. این برنامه درواقع نمایش بازسازی سه بعدی تخت جمشید به کمک تکنولوژی های AR و VR است.
این برنامه به گردشگران مجازی کمک می کند تا با استفاده از موبایل، تبلت و هدست واقعیت مجازی بنای تاریخی تخت جمشید را به صورت سه بعدی ببینند و با انتخاب یک کلید کل مجموعه را به صورت ۳۶۰ درجه مشاهده کنند.
2. بازدید مجازی از موزه‌ها
موزه مجازی ایران محصولی است که توسط شرکت پایدار میراث آرکا به تولید رسیده است. این مجموعه سال 94 با هدف مستندنگاری، شبیه‌سازی، آرشیو، معرفی و اشاعه میراث فرهنگی و طبیعی ایران تاسیس شد.
این شرکت با استفاده از فناوریهای نوینی چون فتوگرامتری، پهپاد فتوگرامتری، اسکن لیزر، عکاسی گیگاپیکسلی، واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و پرینت سه‌بعدی در تلاش است تا میراث این مرز و بوم را به میراثی پایدار بدل کند و در راستای توسعه پژوهش در حوزه مطالعات ایران قدم بردارد. یکی از این تلاش‌ها، فراهم کردن بازدید مجازی از موزه‌های کشور است.
3. آموزش مجازی ساخت صنایع دستی
نگاره‌گردان شهر فیروزه‌ای هم شرکت دیگری است که به این حوزه ورود کرده است. این مجموعه، فعالیت خود را سال 90 در زمینه معماری و شهرسازی آغاز کرد. طراحی و تولید دوربین‌های واقعیت افزوده شهری و گردشگری با رویکرد تجربه محوری و هم آفرینی (اقیانوس) از جمله محصولات این شرکت است.
پروژه اقیانوس به صورت مرکز تجربه صنایع دستی در کاخ موزه چهلستون در حال فعالیت است. گردشگران با حضور در این محل می توانند علاوه بر دیدن پروسه ساخت هنرهایی چون مقرنس آینه، معرق کاشی، دوخت های سنتی، میناکاری، هنر قلمکار و مشبک فلز در کارگاه های تجربه محوری شرکت کنند.
4. گردش در برج طغرل
«شبیه‌ساز واقعیت مجازی برج تاریخی طغرل»، «اپلیکیشن آراوین نرم‌افزار راهنمای موزه» هم محصولاتی است که توسط شرکت فرجاد سپهر جهان آرا تولید شده است.
در برنامه شبیه‌ساز واقعیت مجازی برج تاریخی طغرل، تلاش شده است تا با بکارگیری فناوریهای گوناگون، ضمن تولید محیطی واقع گرایانه از مکان باستانی، ویژگی های منحصر به فرد آثار موجود در آن، بصورت قابل درک برای کاربر نهایی، در آن شبیه سازی شود. کاربر در این محیط آزادانه حرکت و با تغییر تاریخ و زمان، تاثیرات تغییرات زاویه تابش نور بر سطح برج را مشاهده می کند. همچنین با تولید صدا در فضای داخلی برج، متوجه پژواک از سطوح آن می شود و همچنین، با تعامل با اشیاء موجود در محوطه، درباره ویژگی های منحصر بفرد آن اطلاعات کسب می کند.
5. توسعه فناوریهای گردش مجازی
آرمان گیتی رای نیز به حوزه ارائه خدمات واقعیت مجازی و افزوده گردشگری ورود و محصولاتی در این زمینه ارائه کرده است. مجموعه دانش بنیان آگیرا در سال ۹۲ حول توسعه فناوری های نوین صنعت گردشگری در دانشگاه صنعتی شریف تاسیس شد.
این شرکت با استفاده از فناوری های نوین طراحی وب، داده کاوی کلان داده ها، سامانه های بازدید واقعیت مجازی و واقعیت افزوده و نرم افزارهای موبایل محصولات متعددی را در صنعت گردشگری توسعه داده است.
مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
