طرح محققان دانشگاه صنعتی اصفهان به عنوان پیشنهاد برتر در بزرگترین پروژه علمی دنیا پذیرفته شد

۱۳۹۹/۰۹/۰۲

مرکز پژوهش های هسته ای اروپا (CERN)، طرح محققان دانشگاه صنعتی اصفهان به منظور ساخت دستگاه سنجش میزان درخشندگی ناشی از برخوردذرات با درصد خطای کمتر از1 درصد را به عنوان طرح برگزیده جهت ارتقاء تجهیزات مربوط به آزمایش CMS برای اندازگیری درخشندگی برخورد ذرات در سرعت های بالاتر انتخاب کرد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، سرن (CERN) بزرگترین مجموعه آزمایشگاهی دنیا در زمینه فیزیک ذرات بنیادی و فیزیک هسته ای است که حدود 66 سال قبل یعنی در سال 1954 میلادی توسط سازمان اروپائی تحقیقات هسته ای ایجاد و در طی این مدت پژوهش های متعددی را به رهبری دانشمندان برتر دنیا (از جمله6 دارنده جایزه نوبل) به سرانجام رسانید.

در این مرکز که مهمترین هدف آن”کشف رازهاى مبداء جهان” تعریف شده است هم اینک بیش از 3 هزار فیزیکدان و مهندس به عنوان کارکنان مقیم در زمینه های مختلف نظری و آزمایشگاهی مشغول به کار هستند و بیش از 6 هزار و 500 دانشمند از 500دانشگاه از 80کشور دنیا به صورت بازدیدهای کوتاه مدت حضور می یابند که این امر خود نشان از همکاری بزرگ و بی نظیر علمی دانشمندان و پژوهشگران عرصه علمی جهان دارد.

بزرگترین برنامه کنونی سِرن، علاوه بر تحقیقات گوناگون در زمینه فیزیک هسته ای و ذرات بنیادی، اجرای پروژه بزرگ LHC یا همان “برخورد دهنده ی بزرگ هادرونی” به عنوان بزرگترین پروژه علمی جهان است که یک شتاب دهنده ذرات با انرژى و پیچیدگى بى نظیر و بى سابقه بوده و نتیجه آن همکارى و مشارکت جهانى براى آشکارسازى بخش جدید پنهانى از حقیقت خواهد بود.

پس از عضویت پژوهشگاه دانش های بنیادی (IPM) در سِرن در سال2001 میلادی، کشورمان برای نخستین بار با ساخت قسمتی مکانیکی از آزمایش(CMS – Compact Muon Solenoid) در این پروژه بزرگ جهانی همکاری کرد.

با پذیرفته شدن دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1398 به عنوان نخستین دانشگاه ایرانی به عضویت مرکز پژوهش های هسته ای اروپا(CERN)، اینک در دومین دستاورد بزرگ و ارزشمند علمی بین المللی، طرح پیشنهادی مشترک میان محققان دانشکده مهندسی برق وکامپیوتر و دانشکده فیزیک این دانشگاه به منظور ساخت دستگاه اندازه گیری درخشندگی ناشی از برخورد ذرات با خطای کمتر از یک درصد به عنوان طرح برگزیده این پروژه علمی جهانی برگزیده شد.

اعضای اصلی گروه محققان دانشگاه صنعتی اصفهان آقایان اصغر غلامی و محمد صدقی از دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر و حامد بخشیان سهی و خانم عبیده جعفری از اعضای هیئت علمی دانشکده فیزیک این دانشگاه می باشند.

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق وکامپیوتر دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به اهمیت ویژه این پروژه بزرگ علمی بین المللی گفت: در آزمایشCMS  پروتون‌ها و یون های سنگین در یک مسیر 27 کیلومتری شتاب داده شده و با سرعتی نزدیک به سرعت نور به هم برخورد داده می شوند تا در نقطه ی تلاقی، ذرات جدیدی ایجاد شود.

اصغر غلامی افزود: بررسی و اندازه گیری دقیق برهم کنش های بین پرتوهای پروتون به اندازه گیری دقیق میزان درخشندگی که در اثربرخورد پروتون ها با یکدیگر اتفاق می افتد بستگی دارد و هر قدر سنجش میزان درخشندگی با خطای کمتر باشد، خطاهای کمتری در نتایج آزمایشات به وجود می آید.

وی ادامه داد: این موضوع از جمله چالش‌های مهم در پروژه ارتقاء آزمایش CMS برای اجراء در سال 2027 میلادی است و این مرکز جهانی در تلاش است تا زمینه لازم جهت اندازه‌گیری برخط درخشندگی برخورد پروتون-پروتون با دقت بهتر از یک درصد را فراهم نماید. از جمله چالش های دیگر این طرح نیاز به سرعت بسیار بالا و قرار گرفتن مدارهای الکترنیکی در محیطی با تشعشع بسیار زیاد است.

دانشیار دانشکده مهندسی برق وکامپیوتر دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان این که برای این طرح دو گروه علمی شامل یک گروه مشترک از محققان روسیه و ترکیه و یک گروه متشکل از محققان ایرانی از دانشگاه صنعتی اصفهان به بررسی و ارائه طرح پرداختند، تصریح کرد: پس از تلاش و چندین مرحله داوری پیچیده، درنهایت طرح ارائه شده توسط محققان دانشگاه صنعتی اصفهان مورد پذیرش و تأیید داوران بین المللی مرکز سِرن قرار گرفت.

غلامی، افزود: به رغم تحقیقات طولانی مدت گروه دو ملیّتی روسی-ترکی، محققان دانشگاه صنعتی اصفهان در مدت زمانی کمتر و طی نزدیک به یک و نیم سال انجام آزمایش های شبیه سازی شده از جنبه های مختلف، سنجش میزان امکان پذیری، مطالعات آماری و در نهایت ارائه طرح سخت افزاری ساخت دستگاه، نظر بسیار مثبت داوران وگروه طراحی تکنیکال مرکز سِرن را جلب نمودند.

وی بیان کرد: داوران این مرکز مهم بین المللی ضمن ابراز تمجید از سطح جزئیات، پیچیدگی و نبوغ اختصاص داده شده به مدلسازی و شبیه‌سازی کارایی دستگاه پیشنهادی، اذعان داشتند: نتایج ارایه شده توسط تیم کشورمان از توانایی سنجش دقیق، روشن و با کیفیت مطلوب میزان درخشندگی با خطای کمتر از یک درصد در آزمایش CMS را برخوردار است.

این محقق دانشگاه صنعتی اصفهان افزود: بهره گیری از سنسورها و آشکارسازهای سیلیکونی و مدارهای الکترونیکی مناسب در دستگاه اندازه گیری پیشنهادی محققان ایرانی و اثبات کارآیی طرح ارائه شده با انجام شبیه سازی های دقیق، نقطه قوت برتری این طرح در رقابت با دیگر گروه علمی فعال در این پروژه بود.

گفتنی است؛دانشگاه صنعتی اصفهان به عنوان برترین دانشگاه کشور در عرصه فعالیت های علمی بین المللی، مهرماه سال گذشته به عنوان نخستین دانشگاه ایرانی به عضویت مرکز پژوهش‌های هسته‌ای اروپا (CERN) پذیرفته شد.

https://www.mojnews.com/