4-11-1402
جهان امروز، جهان علم و فناوری است و این دلیل اصلی گره خوردن پیشرفت صنایع اقتصادی جهان به واژه دانش‌بنیان است، اما شرکت‌های دانش‌بنیان خط تولید کالا نیستند که افزایش تعداد آنها بتواند کلید حل تولیدات کشور باشد؛ دانش‌بنیان‌ها خط تولید خلاقیت هستند؛ خلاقیتی که در توسعه آن کیفیت مطرح است نه کمیت.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، فناوری و دانش همواره یکی از راه‌ها و مبانی توسعه اقتصادی و کاهش ارزبری در هر کشوری بوده و امروزه یکی از شاخص‌های اصلی توسعه‌یافتگی، دستیابی به اقتصاد دانش‌بنیان است، به‌طوری که بهترین دیپلماسی در دنیای امروز، دیپلماسی علم و فناوری است.
امروزه کمتر کسی پیدا می‌شود که نام شرکت‌های دانش‌بنیان به گوشش نرسیده باشد. واژه دانش‌بنیان تنها حدود یک دهه است که وارد ادبیات مدیران شده، اما در همین زمان کوتاه تبدیل به کلیدواژه ثابت تمام اخبار توسعه شده است. جهان امروز، جهان علم و فناوری است و این دلیل اصلی گره خوردن پیشرفت صنایع جهانی، از صنایع اقتصادی و نظامی گرفته تا صنایع دارویی و حتی صنایع غذایی به واژه دانش‌بنیان است.
شرکت‌های دانش‌بنیان از همان ابتدای ورود به عرصه صنایع کشور تا امروز با تحول در عرصه علم و دانش و کشف یافته‌ها و نتایج جدید اقتصادی در رشد و توسعه مناطق مختلف سرتاسر پهنه خاکی ایرانیان، تأثیر بسزایی داشتند، به‌طوری که رهبر معظم انقلاب اسلامی چندین بار بر اهمیت نقش این شرکت‌ها در رونق اقتصادی و اقتصاد مقاومتی تاکید و آنها را مؤثرترین مؤلفه‌های تحقق پایدار اقتصاد توصیف کردند.
بیش از ۱۰ سال است که شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیت‌های خود را به‌طور رسمی بر اساس لایحه حمایت از مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری آغاز کرده‌اند، اما با وجود تأکیدهای رهبری به جهت غفلت مسئولان شرکت‌های دانش‌بنیان در این مسیر با موانع و مشکلات بسیاری روبه‌رو شدند. نباید فراموش کرد که علم و فناوری، مسیری بی‌پایان است و لازمه حرکت شرکت‌های دانش‌بنیان در این مسیر بی‌انتها رفع جدی موانع و حمایت واقعی است.
یکی از ارکان اقتصاد دانش‌بنیان، تشکیل نهادهای واسط تجاری‌سازی است که به وسیله آنها بتوان اقتصاد دانش‌بنیان را در کشور نهادینه کرد و به واسطه آن شاهد کاهش ارزبری از کشور بود. نکته قابل توجه این است که شرکت‌های دانش‌بنیان بر پایه نوآوری و خلاقیت ساخته شده‌اند و نقش مهمی در رشد و توسعه اقتصادی دارند، اما نباید از یاد برد دانش‌بنیان، خط تولید کالا نیست، بلکه تولید خلاقیت است؛ دانش‌بنیان بودن یعنی تولید خلاقیت بیشتر و ایجاد مدل‌های کسب‌وکاری که تا پیش از این وجود نداشته است.
لزوم حمایت از دانش‌بنیان‌ها
مسعود حافظی، کارشناس دفتر توسعه کسب‌وکار بین‌المللی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان به گفت‌وگویی صمیمانه با خبرنگار ایمنا نشسته است تا پاسخ برخی از این سوالات را در کنار راه‌های توسعه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان و کاهش ارزبری از کشور تشریح کند که در ادامه آن را می‌خوانید:
ایمنا: دفترچه راهنمای کشور در هزارتوی توسعه اقتصادی دانش‌بنیان‌ها چیست و چگونه می‌توان به نقطه‌ای رسید که به جای واردکننده به تولیدکننده و عرضه‌کننده محصولات دانش‌بنیان تبدیل شویم؟
حافظی: مسئله‌ای که شاید این روزها در کشور فراموش شده است این است که فناوری و اقتصاد دو مسئله کاملاً جدا از یکدیگر است و نمی‌توان این دو حوزه را به‌طور کامل با یکدیگر ترکیب کرد. مسیر توسعه و رشد اقتصادی در تمام کشورهای دنیا مسیری مشخص و یکسان است و ما نمی‌توانیم خارج از این چهارچوب توقع معجزه داشته باشیم. توسعه اقتصاد دانش‌بنیان‌ها علمی تعریف شده است. در این راستا ایجاد شرکت‌های سرمایه‌گذاری بزرگ در کنار نهادهای تحقیقاتی راه اصلی پیشرفت اقتصاد کشور در کنار فناوری است.
بهترین راه این است که شرکت‌های بزرگ، سرمایه‌گذاری و فروش دستاوردهای تحقیقاتی را برعهده گیرند و اجازه دهند هر فرد محقق با خیال آسوده به فعالیت در زمینه تخصص خود بپردازد، به‌طوری که محقق بر زمینه علمی و اقتصاددان بر زمینه سرمایه‌گذاری و فروش محصول در بازار تمرکز داشته باشد. وظیفه محقق درگیر شدن با مسائلی همچون بیمه، مالیات، مجوزهای متعدد، استانداردها و مسائل گمرکی که در نهایت به کاهش توان علمی فرد منجر می‌شود، نیست، بلکه وظیفه محقق تحقیق و توسعه علم است.
ایمنا: فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان تا چه اندازه بر کاهش ارزبری و در نهایت رشد اقتصادی کشور تأثیر دارد؟
حافظی: یکی از حوزه‌های اصلی کاهش ارزبری در کشور، توسعه صنایع پیشرفته شامل تجهیزات الکترونیکی، تجهیزات پزشکی و تجهیزات سنگین صنعتی است؛ چراکه ارزش برند و دانش فنی صنایع پیشرفته وارداتی موجب شده است قیمت تمام شده واردات این محصولات هزینه سنگینی را بر اقتصاد کشور برجای بگذارد. در این راستا نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در کاهش ارزبری، ساخت محصولات وارداتی با فناوری بالا و با قیمت‌هایی بعضاً نصف نمونه خارجی است که در نتیجه کاهش هزینه برند و تحقیق و توسعه محصولات وارداتی را برای اقتصاد کشور به همراه دارد.
ایمنا: شاه‌کلید توسعه فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، کاهش ارزبری از کشور و رسیدن به خودکفایی چیست؟
حافظی: افزایش اعطای تسهیلات بانکی و تسریع پرداخت آن به شرکت‌های دانش‌بنیان یکی از اقدامات اساسی در راستای توسعه فعالیت این شرکت‌ها، کاهش ارزبری از کشور و رسیدن به خودکفایی است. اعطای تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان با توسعه فعالیت‌های این شرکت‌ها و در نهایت کاهش ارزبری از کشور رابطه مستقیم دارد. هرچه میزان تسهیلات در نظر گرفته شده بیشتر باشد، بنگاه‌ها توان بیشتری جهت تولید محصولات بومی خواهند داشت. نباید فراموش کرد که دنیا دائماً در حال نوآوری و توسعه علم است. لازمه مطابقت با سرعت پیشرفت جهانی، افزایش سرعت موتور توسعه فناوری در کشور است، موتوری که سوخت آن، سرمایه‌گذاری و اختصاص منابع مالی بیشتر در بخش علمی نسبت به رقبای جهانی است.
ورود هرچه بیشتر شرکت‌های فناور محور ایرانی به بازارهای بین‌المللی باعث افزایش صادرات محصولات ایرانی به بازارهای جهانی می‌شود. تعامل شرکت‌های دانش‌بنیان با بازارهای جهانی علاوه بر افزایش توانمندی و سودآوری شرکت‌ها موجب دسترسی به منابع مالی جدید جهت تحقیق و توسعه، تولید محصولات جدید و کاهش فشار بر منابع ریالی بانک‌های کشور نیز می‌شود.
ایمنا: وجود سامانه ارتباطی جامع و برقراری ارتباط کامل میان نخبگان، شرکت‌های دانش‌بنیان و نیاز کشور تا چه اندازه بر پیشرفت کشور تأثیر دارد؟
حافظی: در حال حاضر یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که اعضای هیئت علمی و اساتید در دانشگاه‌ها با آن مواجه هستند، نداشتن اطلاع کافی از نیازهای صنعت به‌خصوص صنایع بزرگ است. در دنیا سامانه‌هایی نظیر Yet2، Innoget و IAM وجود دارد که محقق (مخترع) و صنعت را به‌هم وصل می‌کند.
شناخت نیازهای اصلی صنایع کشور و ارتباط نیازها با محققان و شرکت‌های دانش‌بنیان در قالب یک سامانه جامع برگ برنده کشور در رفع نیازهای داخلی با تکیه بر توان نخبگان است. توسعه این سامانه و برقراری ارتباط کامل میان نخبگان، شرکت‌های دانش‌بنیان و نیاز کشور سه مقصد اصلی هزارتوی مسیر پیشرفت است، چراکه اگر نخبگان کشور بتوانند دانش خود را به درستی و با عشق در اختیار صنایع کشور قرار دهند، کشور دیگر با مسائلی همچون مهاجرت نخبگان مواجه نبوده و دانشجویان برتر علمی، با آرامش خاطر به ایجاد تحول در صنایع داخلی کشور خواهند پرداخت.
ایمنا: به‌نظر شما مهم‌ترین فعالیت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان در راستای رفع موانع در مسیر توسعه دانش‌بنیان‌ها چه موضوعی می‌تواند باشد؟
حافظی: معاونت علمی باید پیگیر تأسیس یک گمرک تخصصی دانش‌بنیان باشد تا فرآیندهای ارزیابی و بازرسی محصولات در کمترین زمان ممکن و با حضور افراد متخصص صورت گیرد، این امر مستلزم همکاری گمرک با معاونت علمی فناوری کشور است.
در حل کلاف مسئله مشکلات دانش‌بنیان‌ها باز به نقطه اول یعنی تسهیلات بانکی می‌رسیم.
