خلق برنامه‌هاي اثر بخش جامعه محور براي پرورش رفتار پايدار
در پيشبرد موضوعات مرتبط با مديريت انرژي آموزش مشتريان (مصرف كنندگان نهايي) چالش اصلي است كه تا كنون مورد غفلت هم واقع شده است.
- مهمترين اصل اين است كه بدانيم آنها با آموزش بسيار منتفع خواهند شد .
- اين موفقيت بسيار مشكل مي تواند اندازه‌گيري شود.
- بسيار مشكل است كه قبول نمود قشر‌هاي با درآمد پائين بيشترين چالش‌ها را بوجود مي‌آورند.
براي صرفه جويي در انرژي بايستي رفتارهاي معتدل و بلند مدت را هدف قرار داد. اين تغيير رفتار است كه در بلند مدت اثر مي‌گذارد. بايد در نظر داشت كه اين روش درست همانند بكارگيري فناوري‌‌هاي نوين در مديريت انرژي اثر بخش است. بايد هدف اول و آخر هر برنامه‌اي، كاهش ميزان شدت مصرف انرژي باشد. تبليغ براي سياست‌هاي دولتي، بكارگيري محصولات جديد و تكنولوژي‌هايي جديد نبايد هدف باشد. براي مثال موارد بسيار ساده‌اي همچون موارد زير مي‌توانند بسيار اثر بخش باشند:
- خاموش كردن چراغها
- تنظيم ترموستات‌ها
- كاهش مصرف غير ضروري آب بويژه آب گرم
- دور كردن باورهاي غلط در ميان مردم راجع به CFLSها
- راهبري موضوع انرژي از سوي مديران
چند موضوع اصلي كه بايستي آنها را محور تنظيم برنامه‌ها قرار‌داد عبارتند از:
- منابع محدود هستند بايستي آنها را در مهمترين بخش مورد استفاده قرار داد.
- منابع مالي بايستي بصورت يكپارچه مديريت شوند، مديريت يكپارچه به معناي تمركز قدرت تصميم‌گيري درباره آنها نيست.
- بايستي هر نوع منبع صرف شده را ارزيابي نمود. صرف منابع بدون اثر بخشي، باور غلط درباره امكان پذير نبودن عدم امكان مديريت انرژي را گسترش مي‌دهد.
- بايستي مديران اين اصل را بپذيرند كه اثر واقعي را مصرف كنندگان نهايي بوجود مي‌آورند.
طراحي برنامه
در طراحي برنامه‌هاي بازاريابي اجتماعي مديريت انرژي بايستي به موارد زير توجه نمود:
- بسياري از برنامه‌ها و طرح‌هايي كه با تكيه به رسانه‌هاي جمعي در حوزه مديريت اجرا مي‌شوند به درستي ارزيابي نمي‌شوند. در واقع آنها اكثرأ با شكست مواجه مي‌شوند. اگر موفق بودند بايستي رفتارهاي پايداري را بوجود مي‌آوردند.
- اين سئوال هميشگي است كه آيا رفتارهاي پايدار در مصرف انرژي بوجود آمده‌اند؟ محصول نهايي در مديريت انرژي از طريق بازاريابي اجتماعي پيامي است كه در بين مردم تبديل به يك تغيير رفتار مي شود.
ترويج آموزش مصرف كنندگان نهايي با اين اصل امكان پذير است كه:
- روشهاي سنتي و قديمي در پيشبرد هدف يعني تغيير رفتار اغلب بي فايده هستند.
در بازاريابي اجتماعي چهار سبك وجود دارد:
- گفتگوي رو‌در‌رو
- تلويزيون
- راديو
- اعلاميه‌ها كاغذي (پوستر و اطلاعيه)
بايد بررسي نمود كه آيا تا كنون يك ارزيابي جامع از ميزان هزينه و اثر بخشي متناسب آن در رابطه با استفاده از روشهاي فوق انجام شده است. بنظر مي‌رسد كه در جامعه‌ها ارتباط رو‌در‌رو با موضوع از اثر بخشي زيادتري برخوردار باشد.
براي اين منظور راههاي جديد همچون موارد زير مي‌تواند اثر بخش باشد:
- تربيت مروجان بهره‌وري انرژي در آموزش و پرورش
- ترويج از طريق فرهنگ مذهبي توسط مبلغان و ارگانهاي غير رسمي (نماز جمعه و….)
- ترويج رفتار درست و فرهنگ مصرف صحيح از سوي هنرمندان و ورزشكاران
…. اما همه اينها با راهكار‌هاي صريح و شفاف ممكن است.
در طراحي برنامه بايستي بصورت زير عمل نمود:
- تعريف دقيق منافع و موانع.
- تعهد به موضوع مديريت انرژي بدين معني كه با احساس و قصد خوب به اجرا رو مي‌آورد.
- ترويج با يادآوري موضوع بهينه مصرف كردن انرژي انجام مي‌شود.
- مقياس‌ها و الگو‌هاي خوب را معرفي شوند. (بهترين كارايي كه در سطح بين‌المللي انجام شده است).
- براي پيامها بازاريابي شود.
- براي پيشبرد اهداف، بايد انگيزه‌ها را افزايش داد.
- موانع داخلي حذف شوند.
- ارزيابي‌هاي دقيق انجام شوند.
عريان ساختن منافع و موانع:
در رفتارهاي مرتبط با بهينه‌سازي مصرف انرژي موانع متعدد و متنوعي وجود دارند و موانع مرتبط با هر رفتاري متفاوت از يكديگرند. بنابراين شناسايي موانع از مهمترين موارد هستند.
در اين راستا قدمهاي زير مهم هستند:
گام اول، مرور ادبيات
- روشن كردن دستور كار اصلي تان (رفتارهاي هدف)
- مرور و مطالعه گزارش‌ها و مدارك و اسناد.
گام دوم، تحقيق‌هاي كمي(مقداري)
- مطالعات از طريق مشاهده
- اطلاعات قابل اطمينان
- پيش بيني رفتار عملكردي مردم (استرس همكاري، ضعف رفتاري، سهولت همكاري، نتايج قابل حس)
- مميزين به اين نكته برسند كه آيا مردم (مشتريان نهايي) توانايي تغيير رفتار را دارند
- گروههايي كه بر آنها بايستي تمركز نمود:
- فرصت تشريح دقيق براي آنها وجود دارد.
- گروههاي 6 تا 8 نفره مورد ارزيابي قرار گيرند.
- سئوالات دقيقأ طراحي شده وليكن افراد بصورت تصادفي انتخاب شوند.
- دريافت احساس و عكس‌العمل و حالات افراد كم درآمد در جريان رفتاري مصرف انرژي.
- دريافت عكس‌العمل و حالات افراد در زمان ارايه مشورت و يا صحبت با آنها.
گام سوم، ارزيابي
- هزينه كمتري بايستي صرف نمود.
- تعيين در صد پاسخ به موضوعات مرتبط از طريق پست يا مراجعه مستقيم.
- از طريق تلفن مي‌توان نظر سنجي‌هايي را بعمل آورد (كه بيشتر تصادفي هستند) و نتايج قابل اتكا ارايه مي‌دهند.
- سئوال نهايي اين است كه مردم، در حال حاضر چه كار‌هايي براي كاهش مصرف انرژي‌شان انجام مي‌دهند.
تمايلات نوشته شده:
- اين موضوع كه دوست داريم بيشتر مردم موافق باشند.
- بايستي با خوشرويي برخورد نمود.
- با تحكم نبايد با مردم طرف شد.
مثال: من ترجيح مي‌دهم كه لباسهايم را زود به زود نشويم. يا اينكه شب‌ها و وقتي خانه را ترك مي‌كنم درجه ترموستات حرارت را كمتر كنم. از جمله راهكار‌ها براي اثر بخشي، مي‌توان يك كارت يادآوري به افراد داد.
يادآوري‌هاي اثر بخش
- اعلاميه‌هاي اثر بخش در محلهاي مصرف انرژي بسيار مفيدتر هستند. در ساختمانهاي بزرگ و يا محلهاي اجتماعات. (مثلأ در مساجد، در دانشگاهها، در فروشگاهها و….)
- بر چسب زدن روي كليه‌هاي ساختمانها، در محلهاي پر مصرف مشابه آنها
- يادآوري منافعي كه بصورت مستقيم در اثر كاهش مصرف براي مصرف كنندگان بوجود مي‌آيد.
ايجاد هنجار‌هاي اجتماعي
- از طريق ارتباط با همسايگان و ترويج رفتارهاي صحيح مصرف انرژي
- ايجاد هنجار‌هاي صحيح از طريق كسب منفعت مادي و مستقيم كاهش مصرف. براي مثال در بخشهايي از كشورمان مصرف منابع از دير زمان به دقت و صحيح بوده است وليكن هم اكنون در جامعه آنها افرادي ناهنجار تلقي مي‌شوند. مصرف غلط و زياده از حد نوعي افتخار به حساب مي‌آيد.
بازاريابي براي پيام
مهمترين و اصلي‌ترين موضوع اثر بخشي پيام است كه بر تغيير رفتار اثر مي‌گذارد،رسانه ارتباطي مهم نيست.
براي اين منظور بايستي به موارد زير توجه داشت:
- مخاطب شناسي
- عدم استفاده از زبان رسمي و سياسي (براي مثال، براي كاهش آلودگي هوا، شعار كمك به خويشاوندان، بيماران، آنها كه آسم دارند و….)
- پيام بايستي به راحتي در حافظه بنشيند.
- پيام بايستي خاص باشد و شفاف باشد.
- پيام بايد باز خورد و قابل درك از اثر بخشي در كاهش مصرف داشته باشد.
براي مثال: در كاهش مصرف گاز، بصورت پيام عمومي مفيد نيست. بستن يك شير رادياتور در منزل شما معادل ……مصرف شما را كاهش مي‌دهد. يك لامپ اضافه را خاموش كنيد تا ……..در سال عايدتان شود. مثالهاي بهتري هستند.
اطلاعات درست دريافت كنيد:
- به علايق مصرف كنندگان نهايي به دقت توجه كرده و گوش كنيد.
- زبان محاوره مردم را استفاده كنيد.
- از ابزار‌هاي كاغذي و ساير موارد در موقع لزوم استفاده كنيد.
- حدس بزنيد كه آيا آنها با دوستان، همسايگان و فاميل‌شان راجع به موضوع كاهش مصرف صحبت مي‌كنند يا نه؟
- از آنها بخاطر گوش دادنشان تشكر كنيد.
- هميشه در حالت مثبت بوده و نسبت به عكس‌العمل‌هاي آنها ترسي نداشته باشيد.
دستاورد‌‌ها:
دستاورد‌هاي قابل لمس مادي و غير مادي مي‌توانند انگيزه ها را تقويت نمايند.
هدف:خلق دستاورد‌هاي قابل حس مي‌باشد. ابزار‌هاي اين امر مي‌توانند موارد زير باشند.
- جايزه‌هايي به بيشترين كاهش‌ها
- ايجاد رقابت در بين همسايگان يا در صنايع مشابه
- در موضوعاتي كه پيشرفتهايي حاصل مي‌شود آنها بر جسته شوند
هزينه: به ياد داشته باشيد كه ايجاد تسهيلات جديد هزينه‌هايي بسيار گزاف دارند تا بتوانند اثرات خود را نشان دهند. اما يك كلام مؤثر مي‌تواند ميليونها بار تكرار شود.
مزاحمت‌ها: ارزيابي‌هاي منظم و برنامه‌ريزي شده بعمل آوريد.
موارد نا مطلوب: يك مثال ساده اين است خانه را قبل از ترك آن تميز كنيد تا زمان ورود به آن.
طراحي:
- تعريف موانع و منافع
- ابزار‌ها (گروههاي اثر بخش و متمركز، بررسي و تحقيق)
طرح پيشتاز:
يك طرح پيشتاز (پيشبرد) اطلاعات مناسبي را ايجاد مي‌نمايد نه بهترين برنامه‌ريزي
پياده سازي پس از طرح پيشتاز
طراحي را بايستي بسيار انعطاف‌پذير انجام داد تا در زمان اجرا اثر بخش باشد.
ارزيابي:
ارزيابي هزينه چنداني در برندارد و در نهايت كمترين نتيجه‌اش دريافت و آگهي از عكس‌العمل‌ها و پاسخهاي مردم است.
توسعه برنامه:
- ايجاد ايده‌هاي اجرايي
- ايجاد يك ايده كلي
- تكيه بردانشجويان
- ايجاد باورهاي قابل اعتماد
- ايجاد يك ايده كلي
- داوطلبان پيشتاز
- ارزيابي اثر بخش
- ارتباط حضوري و مستقيم
- اقشار كم درآمد
