پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات) ایران، یکی از قدیمی‌ترین نهادهای پژوهشی حاکمیتی در حوزه فاوا و مغز متفکر و مشاور مادر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به شمار می‌رود. از ماموریت‌های اصلی این پژوهشگاه نهادینه کردن رشد و ارتقای وضعیت دانش، فناوری و نوآوری کشور با بسترسازی و برنامه‌ریزی خردمندانه همراستا با اولویت‌های تعیین شده در اساسنامه، احکام و اسناد بالادستی کشور می‌باشد.
پژوهشگاه به عنوان بازوی توانمند مشاوره وزارتخانه است که می‌بایست با ایفای نقشی موثر در راستای گسترش و بهبود پژوهش و تولید دانش، زمینه تحقق اهداف مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات در سند چشم انداز ۲۰ ساله و برنامه‌های توسعه پنجساله را فراهم آورد. با توجه به این چشم‌انداز، رسالتهای زیر را می‌توان برای آن در نظر گرفت:
- جهت دهی، توسعه و بهبود تحقیقات در حوزه ICT برای کمک به صنعت در رسیدن به اهداف چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور
- ترسیم گستره‌های تحقیقاتی جدید در حوزه ICT مطابق مرزهای دانش و ارتقای توانمندی‌های پژوهشگاه از طریق مدیریت تحقیق، برونسپاری و درونسپاری فعالیتهای پژوهشی
- حمایت از مشارکت با دانشگاه‌ها، مراکز علمی کشور و پارک‌های فناوری
- همکاری و حمایت از تحقیقات صنایع مرتبط و بخش غیردولتی
- همکاری با مراکز علمی و تحقیقاتی در سطح بین‌المللی
- جذب و انتقال فناوری و بومی کردن آن
- ایفای نقش مشاور مادر برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکت‌های تابعه
- تهیه استانداردهای ملی و تأیید نمونه تجهیزات و خدمات در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات
تاریخچه
این مرکز در سال ۱۳۴۹ با امضای تفاهم نامه ای بین دول ایران و ژاپن تاسیس شد و به طور محدود فعالیتهای تحقیقاتی بنیادی خود را که پیش از انقلاب شکوهمند اسلامی عمدتا ماهیتی دانشگاهی داشت ، آغاز کرد. با پیروزی انقلاب اسلامی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی اداره امور پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات ایران) به وزارت پست و تلگراف و تلفن ( ارتباطات و فناوری اطلاعات) واگذار شد و به عنوان بازوی تحقیقاتی و مشاوره ای در این وزارتخانه فعالیتهای گسترده ای را دنبال کرد. بازنگری در ساختار فعالیتهای مرکز با هدف خود کفایی ، استقلال فنی و تخصصی ،مسئولان را بر آن داشت تا نسبت به تحقیق و توسعه به ویژه تحقیقات کاربردی در زمینه فناوری مخابراتی اولویت خاصی قائل شود. در سال ۱۳۷۶ پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات ایران) به پژوهشکده ارتقا یافت و در سال ۱۳۸۴ با تاسیس سه پژوهشکده به موسسه تحقیقات ارتباطات و فناوری اطلاعات و در سال ۱۳۹۱ از موسسه به پژوهشگاه ارتقا یافت. این پژوهشگاه هم اینک با دارا بودن چهار پژوهشکده به عنوان پژوهشگاهی تحقیقاتی، قطب پژوهشی فناوری ارتباطات و اطلاعات محسوب می شود و نقش مهمی را به عنوان مشاور مادر در بخش ICT دارا می‌باشد.
ماموریت‌ها
پژوهشگاه علاوه بر فعالیتهای موثر برای رسیدن به چشم‌انداز تعیین‌شده، نقش مشاور مادر برای وزارتخانه، شرکت‌های تابعه و دیگر نهادهای حکومتی و به تبع آن نقش هماهنگ‌کننده عرصه تحقیقات علمی، فنی و اجتماعی را نیز در حوزه‌های مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT یا فاوا) ایفا می‌کند. بر اساس ماموریت‌های وزارت ارتباطات در قانون برنامه پنجم توسعه،اساسنامه و حکم مقام عالی وزارت در شروع دوره کاری جدید پژوهشگاه و در چارچوب اساسنامه پژوهشگاه، عمده ماموریت‌های لازم الاجرا برای پژوهشگاه عبارتند از:
- برنامه‌ریزی و حمایت منسجم جهت نهادینه شدن پژوهش حوزه فاوا در سطح کشور
- مشاوره جهت پاسخگویی به نیازهای پژوهشی سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه وزارتخانه و سایر بخش‌های کشور در حوزه فاوا
- برنامه‌ریزی و اقدام جهت ارتقاء کیفی و کمی فناوری‌های بومی حوزه فاوا و استفاده از حداکثر توان مهندسی داخلی
- ترسیم گستره‌های تحقیقاتی جدید در حوزه فاوا مطابق مرزهای دانش و ارتقای توانمندی‌های مؤسسه از طریق مدیریت تحقیق، برونسپاری و درونسپاری فعالیتهای پژوهشی
- برنامه ریزی برای محرومیت زدایی، عدالت اجتماعی و اقتصادی و توسعه متوازن در اجرای طرحهای تحقیقاتی و تهیه پیوستهای مختلف اقتصادی، مقرراتی، فرهنگی
- تهیه استانداردهای ملی و ارائه راهکارها و ابزار مناسب برای نظارت و ارزیابی بر استانداردها (نظیر آزمایشگاه‌های تأیید نمونه تجهیزات و خدمات)
- جلب مشارکت و تقویت حضور بخش خصوصی و تعاونی در تجاری‌سازی نتایج پژوهش و شبکه‌سازی ظرفیت‌های موجود
- زمینه‌سازی جهت خلق فرصت‌های شغلی متعدد و سازنده برای فارغ‌التحصیلان و نخبگان حوزه فاوا
- برقراری تعاملات سازنده و دوسویه با پژوهشگاه‌های مشابه در کشورهای منطقه و جهان برای انتقال دانش و افزایش قدرت نرم کشور در زمینه‌های پژوهشی با حضور موثر در رویدادهای مهم علمی و تخصصی بین‌المللی
- جلب همکاری و بسترسازی برای حضور نخبگان و فرهیختگان ایرانی حوزه فاوا در خارج از کشور
