گروه بازرگانی و کشاورزی روزنامه جهان صنعت
15 مرداد 1404
در نشست اتاق بازرگانی ایران، بر ضرورت گذار از اقتصاد سنتی به اقتصاد دانش‌بنیان و اهمیت صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات تاکید شد.
جهان صنعت– شکی در این مساله نیست که تحریم‌ها در هر نقطه از اقتصاد ایران از خود زخمی به‌جا گذاشته‌اند. کاهش بودجه دولت به علت تحریم‌های نفتی، افت شدید ارزش پول ملی و کوچک شدن سفره مردم از سال ۹۷ و همزمان با بازگشت تحریم‌های بین‌المللی همگی چهره‌های گوناگون از آثار تحریم‌ها هستند اما شاید مخرب‌ترین اثر تحریم یکی از مواردی باشد که کمتر درباره آن صحبت می‌شود و آن تلاش برای انزوا هرچه بیشتر ایران در حوزه تکنولوژی و عقب افتادن از انقلاب دیجیتالی باشد که از دهه ۸۰ میلادی در جهان آغاز شده است و تا به امروز در چند موج مختلف تغییرات فراوانی در اقتصاد جهان ایجاد کرده است. برگزاری همایش «صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات» در روز سه‌شنبه و با حضور رییس ایران، بهانه‌ای شد تا نگاهی دوباره به اهمیت تلاش برای گام برداشتن همزمان با جهان در حوزه فناوری اطلاعات داشته باشیم.
عصر گذار از اقتصاد سنتی
در حقیقت دوران کنونی را می‌توان عصر‌گذاری برای ورود به دوران اقتصاد‌های دانش‌بنیان دانست. اقتصاد دانش‌بنیان به عنوان یکی از الگوهای نوین توسعه اقتصادی، برپایه تولید و بهره‌برداری از دانش و فناوری بنا شده است و در این نوع از اقتصاد، نوآوری و تحقیق و توسعه به عنوان عوامل کلیدی در ایجاد ارزش‌افزوده و بهبود کیفیت محصولات و خدمات شناخته می‌شوند. دور از ذهن نیست که با توجه به سرعت تغییرات فناوری و نیازهای متنوع بازار، کشورهایی که به این الگو روی می‌آورند، قادر به افزایش رقابت‌پذیری خود در سطح جهانی هستند. در حقیقت این امر نه‌تنها به ایجاد مشاغل با کیفیت بالا و پایدار منجر می‌شود، بلکه به بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها نیز کمک می‌کند. به طور کلی اقتصاد دانش‌بنیان به عنوان یک محرک اصلی برای توسعه پایدار و ارتقای سطح زندگی جامعه مطرح است. علاوه بر این، اقتصاد دانش‌بنیان به عنوان یک پاسخ مؤثر به چالش‌های جهانی نظیر تغییرات اقلیمی، بحران‌های بهداشتی و نابرابری‌های اقتصادی شناخته می‌شود.
آی‌سی‌تی، ضرورت جهان امروز
خلاصه مطلب این است که ورود به اقتصاد دانش‌بنیان نه‌تنها به رشد اقتصادی و افزایش سطح رفاه اجتماعی کمک می‌کند، بلکه به ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه پایدار و پاسخگویی به نیازهای آینده نیز اهمیت دارد. دانستن همین مطلب کافی است تا فاجعه‌ای را که در صورت عقب افتادن از چرخه دانش‌بنیان شدن اقتصاد برای کشور رخ خواهد داد را تا حدودی درک کنیم.
در این میان‌آی‌سی‌تی یا فناوری اطلاعات و ارتباطات را می‌توان جوهره روح اقتصاد‌های دانش‌بنیان در عصر حاضر دانست. این اصطلاح به تمام فناوری‌های دیجیتالی اشاره دارد که برای جمع‌آوری، ذخیره، پردازش و انتقال اطلاعات استفاده می‌شوند.
اقتصاد دانش‌بنیان، اقتصادی برای مردم
دور از ذهن نیست که وقتی یک موضوع در اقتصاد به چنین اهمیتی می‌رسد بدون شک این بخش خصوصی است که باید سکانداری و توسعه آن را در دست بگیرد. اقتصاد، مال مردم است و به همین دلیل این مردم هستند که باید نقش اصلی را در آن ایفا کنند. همایش «صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات» روز سه‌شنبه در اتاق ایران با هدف تاکید بر نقش برجسته تشکل‌های اقتصادی در اتاق بازرگانی و عزم جدی آنها برای ارزآوری از طریق پرداختن به تجارت مبتنی بر محصولات فناورانه برگزار شد. به گزارش روابط عمومی اتاق ایران، صمد حسن‌زاده، رییس اتاق ایران در این نشست تاکید کرد که فناوری اطلاعات، کلید جهش اقتصادی است و صادرات آن، اقتصاد دانش‌بنیان را رونق می‌بخشد. رییس اتاق ایران افزود: در شرایطی که اقتصاد کشور عزیزمان با فشارهای بیرونی و محدودیت‌های ناشی از تحریم مواجه است، تکیه برمنابع خام و صادرات سنتی، پاسخگوی اقتصاد کشورمان نیست. صادرات فناوری اطلاعات و ارتباطات، یک ضرورت راهبردی برای عبور از تنگناهای اقتصادی و ورود به اقتصاد دانش‌بنیان است.
دستیابی به درآمدهای پایدار ارزی
حسن‌زاده، برخورداری ایران از نیروهای جوان بااستعداد، باانگیزه و خلاق؛ متخصصان برجسته در عرصه فناوری اطلاعات و شرکتهای دانش‌بنیان و نوآفرین با ظرفیت‌های صادراتی و همچنین هزینه تولید پایین‌تر نسبت به کشورهای منطقه، به عنوان مزیت‌ها و فرصت‌های قابل‌توجه برای حضور در بازارهای جهانی نام برد و افزود: بر این باوریم که اگر در زمینه صادرات محصولات و خدمات حوزه‌های مختلف از جمله حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، به درستی برنامه‌ریزی کنیم، می‌توانیم به درآمدهای پایدار ارزی دست یابیم. او با بیان اینکه «این تصور که فقط کشورهای پیشرفته تنها بازیگران عرصه صادرات ICT هستند، در واقع یک برداشت اشتباه از دامنه تاثیرگذاری سایر کشورها در این صنعت است.»، خاطرنشان کرد: واقعیت این است که با توجه به نیاز کشورهای منطقه به خدمات نرم‌افزاری و هوش مصنوعی، ما می‌توانیم شریک فناوری این کشورها باشیم. رییس اتاق ایران افزود: اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران تمام تلاش خود را برای تسهیل ورود فعالان صنعت ICT به بازارهای بین‌المللی انجام می‌دهد، چون اعتقاد داریم که دنیای آینده، دنیای فناوری و هوش مصنوعی است.
امید‌های رییس اتاق ایران
صمد حسن‌زاده از کمیسیون تخصصی فناوری اطلاعات و ارتباطات، مرکز پژوهش‌های اتاق ایران و همچنین تشکل‌هایی نظیر فدراسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران، اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نرم‌افزار ایران، سندیکای تولیدکنندگان تجهیزات فناوری اطلاعات ایران و سایر انجمن‌ها و تشکل‌های فعال در این زمینه، به عنوان ظرفیت‌های اتاق ایران در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات نام برد و بیان داشت: با بهره‌مندی از این ظرفیت‌ها، تلاش می‌کنیم تا پنجره‌ای جدید پیش روی فعالان اقتصادی حوزه ICT گشوده شود. در این راستا امیدواریم با انسجامی که در تشکل‌های بخش خصوصی به وجود آمده است، بتوانیم برای هماهنگی بیشتر بین برنامه‌های دولت و اقدامات بخش خصوصی، گام‌های موثری برداریم.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران افزود: یقین داریم چالش‌های مسیر صادرات ICT، با اراده ملی، برنامه‌ریزی دقیق و همکاری بخش دولتی و خصوصی، قابل مدیریت است و در این راستا نیازمند تدوین بسته‌های حمایتی هوشمند برای صادرات دیجیتال، حضور فعال‌تر در نمایشگاه‌های بین‌المللی و تقویت دیپلماسی فناوری کشورمان هستیم. او از همه فعالان صنعت ICT و شرکتهای فعال این حوزه دعوت کرد تا با حضور خود در اتاق ایران بتوانند با انسجام بیشتر در کنار سایر فعالان اقتصادی، با تاثیرگذاری بیشتری به نقش‌آفرینی بپردازند.
طناب تحریم بر گردن امید‌ها
این موضوع که بخش خصوصی و اتاق ایران در تلاش برای توسعه و پیشبرد اقتصاد دانش‌بنیان و خصوصا صنعت آی‌سی‌تی هستند به‌خودی‌خود امری امیدوارکننده و مفید است اما متاسفانه نه آنقدر امیدوارکننده که تاثیر تحریم‌ها را بر آینده آی‌سی‌تی در ایران از یاد ببریم. این فناری همانگونه که از نام آن پیدا است برمبنای ارتباطات و گردش آزاد اطلاعات بنا شده است؛ دو حوزه‌ای که هر دو به خاطر شرایط غیرعادی ناشی از تحریم از محققان ایرانی منع شده است و اجازه نمی‌دهد که بتوان از پتانسیل‌های موجود در کشور که همان محققان توانمند ایرانی هستند استفاده کافی را برد.
