8 دسامبر 2023-استخراج مواد خام حیاتی-© shutterstock/Nailia Schwarz
در COP28، هر پنج کمیسیون منطقه‌ای سازمان ملل متحد و کارشناسان بین‌المللی خواستار هماهنگی بین‌المللی برای اطمینان از استخراج پایدار مواد خام حیاتی شدند.مواد خام حیاتی برای انرژی‌های تجدیدپذیر ضروری هستند و باعث می‌شوند تغییر جهانی به سمت الکتریکی‌سازی شود.با این حال، تقاضای فزاینده و عدم قطعیت های ژئوپلیتیکی بر عرضه تأثیر می گذارد – که باعث اثرات زیست محیطی قابل توجهی مرتبط با استخراج و استفاده می شود.
به همین دلیل، سازمان ملل از COP28 خواستار اقدام بین المللی شده است تا اطمینان حاصل شود که استخراج مواد خام حیاتی توسعه پایدار را تضعیف نمی کند.
تاتیانا مولسین، دبیر اجرایی UNECE تاکید کرد: «تامین کربن زدایی مورد نیاز برای توافقنامه پاریس به مقادیر زیادی مواد خام حیاتی بستگی دارد. بنابراین، رهبران و صنعت مسئول اطمینان از استخراج و استفاده از آنها تا حد امکان پایدار هستند.
خبر خوب این است که ما نیازی به اختراع مجدد چرخ نداریم: طبقه بندی چارچوب سازمان ملل برای منابع و سیستم مدیریت منابع سازمان ملل، ابزارهایی را برای انجام این کار، همراه با معاهدات سازمان ملل فراهم می کند تا اطمینان حاصل شود که مسائل زیست محیطی و حقوق بشر به طور کامل در نظر گرفته می شود. “
چالش های پایداری مرتبط با افزایش تقاضا
پیش‌بینی می‌شود که تقاضای لیتیوم تا 20 سال آینده 90 درصد افزایش یابد، در حالی که تقاضای نیکل و کبالت باید 60 تا 70 درصد افزایش یابد. محققان می گویند مس و خاک های کمیاب 40 درصد رشد تقاضا خواهند داشت. طبق سناریوی انتشار خالص صفر آژانس بین المللی انرژی، تقاضا برای مواد معدنی حیاتی قرار است تا سال 2030 سه برابر شود.
مواد معدنی حیاتی اهمیت اقتصادی زیادی دارند و در اقتصاد 81 کشور که 25 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی، 50 درصد از جمعیت جهان و 70 درصد از کشورهایی که در فقر شدید زندگی می کنند، نقش بسزایی دارند.
با این حال، استفاده از اکثر مواد معدنی حیاتی ناپایدار است. در حال حاضر، ردپای مواد جهان سالانه حدود 100 میلیارد تن است و پیش‌بینی می‌شود که این میزان تا سال 2060 دو برابر شود. استخراج و فرآوری مواد خام حیاتی، سوخت و مواد غذایی در نیمی از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای و بیش از 90 درصد از تنوع زیستی و از دست دادن آب نقش دارند.به همین دلیل، باید تلاش هایی برای اطمینان از رعایت حقوق بشر از طریق استخراج پایدار مواد خام حیاتی صورت گیرد.
در COP28، بحث‌هایی وجود داشت که بر اهمیت تضمین تامین پایدار مواد خام حیاتی برای انتقال انرژی تاکید کرد. تاکید شد که این عرضه نیازمند نوآوری، حکمرانی، شفافیت، سرمایه گذاری و اقتصاد دایره ای است.
در این بحث ها طبقه بندی چارچوب سازمان ملل برای منابع (UNFC) که در UNECE توسعه یافته است، به عنوان زبان مشترکی برای مدیریت و گزارش همه منابع انرژی، معدنی و مواد خام، از جمله مواد خام حیاتی، برجسته شد.این چارچوب را می توان برای تمام پروژه های مواد خام و همچنین منابع انرژی تجدیدپذیر اعمال کرد و امکان مقایسه بین منابع و کشورها را فراهم می کند.
استفاده از UNFC در حال افزایش است و کمیسیون اروپا از چارچوبی برای ادغام اطلاعات در مورد مواد خام حیاتی و اجرای آن در قانون مواد خام حیاتی اتحادیه اروپا استفاده می کند.اتحادیه آفریقا استفاده از سیستم طبقه بندی و مدیریت انرژی و مواد معدنی آفریقا مبتنی بر UNFC را الزامی می کند. علاوه بر این، تعداد فزاینده ای از کشورها از UNFC برای پروژه های منابع و مدیریت منابع ملی خود استفاده می کنند.
بر اساس این چارچوب، سیستم مدیریت منابع سازمان ملل متحد مجموعه‌ای از اصول و الزامات را ارائه می‌کند که برنامه‌ریزی، طراحی و عملیات استخراج مواد خام حیاتی پایدار را در راستای اهداف تعیین‌شده در توافقنامه پاریس راهنمایی می‌کند.
بریتانیا و چندین کشور دیگر در حال آزمایش استفاده از UNRMS برای افزایش گردش مواد خام حیاتی و سایر منابع هستند.همکاری در زمینه ردیابی مواد خام حیاتی و ESG به استخراج و توسعه پایدارتر مواد خام حیاتی کمک می کند.
مسائل اجتماعی و زیست محیطی مرتبط با استخراج مواد خام حیاتی را می توان با موافقت نامه های زیست محیطی چندجانبه سازمان ملل متحد بررسی کرد. طرفین معاهدات UNECE ملزم به تعهداتی هستند که از اقدامات عملی حمایت می کنند.به عنوان مثال، کنوانسیون آرهوس دسترسی به اطلاعات، مشارکت عمومی در تصمیم گیری و دسترسی به عدالت در مسائل زیست محیطی را فراهم می کند. این شامل فعالیت های معدنی می شود.بر اساس این کنوانسیون، یک مکانیسم واکنش سریع در قالب یک گزارشگر ویژه برای حفاظت از مدافعان محیط زیست که نگران استخراج مواد خام حیاتی هستند، ایجاد شده است.
دسترسی همه کشورهای عضو سازمان ملل به معاهدات باز است.
