نویسنده: طهورا آدینه‌وند در تاریخ ۲۱ شهریور, ۱۴۰۰ 0
تحول دیجیتال دولت از موضوعات مهم مورد بحث در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات است و نظرات و چالش‌های مختلفی درباره نقش وزارت ارتباطات در این تحول کلان مطرح است. به نظر می‌رسد اکثر صاحب‌نظران این حوزه بر سر این موضوع توافق داشته باشند که انتظار صنف از یک وزارتخانه برای ایجاد تحول دیجیتال در مدت‌زمان چهار سال منطقی نیست و برای پیشبرد اهداف کلانی نظیر تحول دیجیتال دولت، نقشه‌ای کلی و فرادستگاهی لازم است و یک وزارتخانه به‌تنهایی نمی‌تواند چنین نقشه‌ای را تنظیم کند.
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در موضوعات بین‌دستگاهی می‌تواند صرفاً در نقش یک هماهنگ‌کننده عمل کند و نمی‌تواند راهبری چنین موضوعاتی را بر عهده بگیرد. علاوه بر اینها، موضوع مورد توافق دیگر صاحب‌نظران این حوزه این است که حضور مدیران ارشد فناوری اطلاعات در دستگاه‌های مختلف مربوط به حوزه تحول دیجیتال برای پیشبرد این تحول کلان، ضروری است.
چهارشنبه‌شب در کلاب‌هاوس سازمان نصر، با حضور جمعی از فعالان صنف، گفت‌وگویی با محوریت نقش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در تحول دیجیتال دولت برگزار شد.
لزوم شکل‌گیری فرماندهی واحد
حسین اسلامی، رئیس سازمان نصر تهران، با تأکید بر این موضوع که حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، دیگر صنعتی مانند سایر صنایع نیست، بلکه فعال‌کننده سایر صنایع است، گفت: «فعال‌شدن این حوزه در کشور نیازمند نگاه متفاوت دستگاه‌های دولتی به اقتصاد و اهتمام‌ورزی آنها در حوزه اقتصاد دیجیتال است.»
اسلامی با اشاره به اینکه در حال حاضر صرفاً با حضور یک وزارتخانه نمی‌توان گشایش‌های جدی در حوزه تحول دیجیتال ایجاد کرد، گفت: «اگر تمامی دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها به حوزه تحول دیجیتال دولت کمک نکنند، اینکه یک وزارتخانه یا معاونت علمی فناوری بتواند به‌تنهایی تحول ایجاد کند، امکان‌پذیر نیست.»
رئیس نصر تهران بر هماهنگی وزارت صمت، اقتصاد یا حتی مجموعه‌هایی مانند بانک مرکزی و سایر مجموعه‌های اقتصادی تأکید کرد و گفت: «تنها در این صورت است که می‌توان نگاه سنتی به اقتصاد را به یک نگاه دیجیتال تغییر داد و این مهم میسر نمی‌شود مگر اینکه ما در تمامی دستگاه‌های مزبور یک مدیر ارشد فناوری اطلاعات داشته باشیم.»
او بر لزوم شکل‌گیری یک فرماندهی واحد تأکید کرد و گفت: «تنها در این صورت است که می‌توان دستگاه‌های مختلف را در خصوص پیشبرد فرایند تحول دیجیتال با وزارت ارتباطات همراه و همسو کرد.»
فرماندهی تحول دیجیتال دولت باید برعهده یک سازمان فرابخشی باشد
گلنوش زاهدی، تحلیلگر حوزه کسب‌وکار، با اشاره به اینکه در ایران بر خلاف سایر کشورها، سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه به‌صورت مشترک با یکدیگر دولت تشکیل نمی‌دهند و مجزا هستند، گفت: «در موضوعات کلانی مانند تحول دیجیتال و با توجه به مجزا بودن سه قوه، عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌عنوان متولی فرابخشی برای پیشبرد هرچه سریع‌تر و بهتر حوزه تحول دیجیتال، از نظر قانونی منتفی است.»
زاهدی با اشاره به اینکه متولی تحول دیجیتال دولت باید قدرت فرابخشی داشته باشد و در نقطه‌ای بالاتر از وزارتخانه قرار بگیرد، گفت: «باید قانون جدیدی وضع شود تا طبق آن بتوان یکی از سازمان‌های مربوط به حوزه تحول دیجیتال دولت را به یک سازمان فرابخشی ارتقا داد؛ چراکه وزارت ارتباطات به‌تنهایی نمی‌تواند به‌عنوان یک بازوی کوچک کمک‌کننده تحول دیجیتال دولت را هدایت کند.»
سازمان نصر بلندگوی بخش خصوصی است
علیرضا کشاورز، دبیر نصر تهران، با تأکید بر این نکته که عمده صدای بخش خصوصی حوزه فاوا، از سمت سازمان نصر به گوش مسئولان می‌رسد، گفت: «وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات باید نسبت به نقش سازمان نصر در سند تحول دیجیتال نگاه ویژه‌ای داشته باشد.»
سازمان نظام صنفی، حیاط خلوت وزارتخانه نیست
حمید به‌نگار، رئیس کارگروه هوشمندسازی کشاورزی سازمان نصر، ضمن اشاره به اینکه وزیر ارتباطات باید در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات فرمانده میدان باشد، نه صرفاً در شبکه ملی اینترنت، گفت: «نقش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌عنوان موتور پیشران اقتصاد کشور، حیاتی و کلیدی است و اتکای وزیر به تشکل‌های مردم‌نهاد در میزان موفقیت در پیشبرد اهداف وزارتخانه تعیین‌کننده است.»
به‌نگار بر این نکته که سازمان نظام صنفی حیاط‌خلوت وزارتخانه نیست، تأکید کرد و ادامه داد: «وزارتخانه زمین بازی سازمان نظام صنفی است؛ بنابراین هر چقدر که تشکل‌های مردم‌نهاد و سازمان نظام صنفی در وزارتخانه کرسی بیشتری در اختیار داشته باشند، پیشبرد اهداف سریع‌تر و راحت‌تر خواهد بود.»
وزارت ارتباطات کشور به مثابه بخش فناوری اطلاعات یک شرکت
آیدین عدالت، عضو هیئت‌مدیره سازمان نصر در رابطه با نقش وزارت ارتباطات در تحول دیجیتال دولت گفت: «اگر فرض کنیم دولت یک شرکت بزرگ است و معاونت‌های مختلف وزارتخانه‌های آن هستند، وزارت ارتباطات در نقش بخش فناوری اطلاعات این شرکت خواهد بود. وزارت ارتباطات هم مانند بخش فناوری اطلاعات یک شرکت وظیفه خدمات‌رسانی به بخش‌های دیگر را بر عهده دارد؛ اما نمی‌توان انتظار داشت که بخش فناوری اطلاعات به‌تنهایی تحول در ساختار سازمانی یک شرکت را؛ ولو اینکه آن تحول در بخش دیجیتال باشد، بر عهده بگیرد.»
او ادامه داد: «وظیفه طراحی، مشاوره و مدیریت تحول دیجیتال را می‌توان به بخش فناوری اطلاعات سپرد، اما راهبری ایجاد تحول در ساختار یک سازمان به‌تنهایی بر عهده بخش فناوری اطلاعات آن سازمان نخواهد بود؛ حتی اگر تحول مورد نظر تحول دیجیتال باشد. رهبری چنین تحولی بر عهده مدیرعامل شرکت است و نیازمند یک مدیریت کلان و همکاری سایر معاونت‌ها و همسویی همه دستگاه‌های شرکت است.»
مقاومت دستگاه‌ها در مقابل شفافیت، یکی از موانع تحول دیجیتال دولت است
عدالت با اشاره به این موضوع که یکی از نتایج تحول دیجیتال دولت، ایجاد شفافیت است، گفت: «بر همین اساس وزیر ارتباطات باید به‌خوبی سایر دستگاه‌های دولت را در حوزه تحول دیجیتال توجیه کند تا بتواند اولین مانع ایجاد تحول دیجیتال (یعنی دستگاه‌هایی که به‌طور سنتی نسبت به ایجاد شفافیت مقاومت می‌کنند) را از سر راه بردارد.»
همسویی با شورای عالی فضای مجازی تنها راه منشاء اثر بودن وزارت ارتباطات در بخش حاکمیتی است
سلجوقی، عضو هیئت عامل سازمان فناوری اطلاعات، با تأکید بر لزوم تمایز قائل‌شدن میان دولت و حاکمیت گفت: «وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فقط می‌تواند در بخشی از دولت منشاء اثر باشد، نه جامعه بزرگ حاکمیت که قوه قضائیه و سازمان صدا و سیما جزئی از آن هستند.»
سلجوقی ادامه داد: «وزارت ارتباطات تنها در صورتی می‌تواند در حوزه تحول دیجیتال در بخش حاکمیتی نیز منشاء اثر باشد که بین شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات همسویی مناسبی ایجاد شود.»
بخش خصوصی باید به رسمیت شناخته شود
رضا قربانی، عضو هیئت‌مدیره نصر تهران، با یادآوری این نکته که ایران کشور توسعه‌نیافته‌ای است و بخش خصوصی در بسیاری از حوزه‌ها شناخته‌شده نیست، گفت: «آن چیزی که اکنون بیش از همه به آن نیاز داریم، رسیدن به یک زبان مشترک با دولت است که در آن بخش خصوصی به رسمیت شناخته شود.»
سهیل مظلوم، از پیشکسوتان نصر، با اشاره به اینکه یکی از دلایل خدمات اینترنتی گران و بی‌کیفیت، عدم وجود یک رقابت سالم در ارائه این خدمات اینترنتی است، گفت: «دولت باید سرمایه‌گذاری خود را در حوزه دیتاسنتر و سخت‌افزار کاهش دهد و سرویس‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت باید به‌صورت خرید خدمت ارائه شوند.»
او ادامه داد: «دولت باید در ارائه خدمات مربوط به بخش خدمات عمومی و ارائه خدماتی که تقاضای بیشتری دارند، از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کند.»
یکی از الزامات تحول دیجیتال دولت، هوشمندسازی بخش‌های گوناگون است
سارا صفاری با اشاره به اینکه نقش وزارت ارتباطات در پیشبرد تحول دیجیتال دولت به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم می‌شود، گفت: «در بخش داخلی، این وزارتخانه می‌تواند نقش خیلی مهمی در هوشمندسازی قسمت‌های مختلف دولت ایفا کند. یکی از الزامات تحول دیجیتال دولت، هوشمندسازی بخش‌های مختلف است.»
صفاری ادامه داد: «نقش خارجی وزارت ارتباطات ایجاد بستر مناسب برای توسعه حوزه فناوری اطلاعات در بخش خصوصی است.»
او تصریح کرد: «لازم است برنامه‌ای مدون و ثابت در حوزه تحول دیجیتال در وزارتخانه داشته باشیم تا جابه‌جایی مدیران و وزرا به بحران حل‌نشدنی تبدیل نشود.»
