به نقل از https://donya-e-eqtesad.com/
دنیای اقتصاد : تحول دیجیتال اکنون به یکی از کلیدی‌ترین مباحث اقتصاد ایران تبدیل شده است؛ تحولی که فراتر از الکترونیکی کردن خدمات سنتی و نیازمند تغییر در ساختار، ذهنیت و رویکرد حاکم بر صنایع است.
در این بین اگرچه صنعت بانکی سال‌هاست مسیر دیجیتالی شدن را آغاز کرده، اما صنعت بیمه با وجود ماهیت «داده‌محور» خود همچنان با تاخیر وارد این مسیر شده است و با چالش‌های رگولاتوری، زیرساختی و فرهنگی دست و پنجه نرم می‌کند. کارشناسان بر این باورند که بدون ایجاد زیرساخت‌های لازم، اصلاح مقررات و تقویت نوآوری بیمه نمی‌تواند نقش خود را در اقتصاد دیجیتال ایفا کند و به موتور رشد تبدیل شود.
در همین راستا، پنلی در غرفه «دنیای اقتصاد» در سومین روز نمایشگاه الکامپ با عنوان چالش‌های صنعت بیمه با نوآوری، فناوری یا رگولاتوری برگزار شد تا کارشناسان صنعت بیمه به بررسی ابعاد این تحول و موانع پیش روی آن بپردازند. علی حیدری، مشاور عالی مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی، محمد سویزی، مدیر تحلیل طرح بیمه متمرکز سازمان تامین اجتماعی، علی فروغی، قائم مقائم ازکی و صادق فرامرزی، عضو هیات رئیسه کمیسیون بانکداری دیجیتال، مهمانان این پنل بودند.
اگر پنج گام برای تحول دیجیتال متصور باشیم، نخستین گام این است که باید تجربه کاربر در دنیای دیجیتال تحت تاثیر قرار گیرد. مهم‌ترین بخش این تحول آن است که بیمه همچون یک پلتفرم عمل کند؛ به این معنا که بیمه و بانک در حوزه‌هایی که حضور ندارند جایگاه خود را پیدا کنند.» او با تاکید بر ماهیت داده‌محور صنعت بیمه گفت که این صنعت می‌تواند در هر بخشی حضور پیدا کرده و خدمات ارزشمندی ارائه دهد. با این حال، واقعیت این است که صنعت بیمه در مقایسه با سایر صنایع حداقل ۱۰سال دیرتر وارد این مسیر شده است.
عضو هیات رئیسه کمیسیون بانکداری دیجیتال با اشاره به فشار تقاضای مردم در حوزه بانک و بیمه توضیح داد: «در صنعت بیمه رگولاتور و نوع نگاه حاکم بر آن گاهی به مانعی برای تحول تبدیل شده است. نخستین نیاز برای تحول دیجیتال آموزش است و تغییر ذهنی باید از همین‌جا آغاز شود.» او معتقد است که نوآوری در صنعت دیجیتال مبتنی بر داده است و زمانی اتفاق می‌افتد که رگولاتور بتواند داده‌های خود را ساماندهی کرده و ارزش آن را درک کند.
او تاکید کرد: «رگولاتور باید اجازه دهد بازار مسیر خود را پیدا کند؛ همان‌طور که بازارهای سنتی مجبور شدند راه خود را پیدا کنند و به سمت دیجیتالی شدن حرکت کنند. یکی از مراحل کلیدی در این مسیر اصلاح مقررات و حذف مقررات کاغذی است که مستلزم امضای دیجیتال است. در صنعت بانکی سال‌ها طول کشید تا این مساله حل شود، اما امروز وجود دارد. در صنعت بیمه هنوز چنین امکانی فراهم نشده است.»
فرامرزی با اشاره به تجربه دوران کرونا گفت: «احراز هویت غیرحضوری فرصتی برای توسعه بود و این امکان باید در بیمه نیز فراهم شود. تنها گفتن اینکه «به سمت دیجیتال می‌رویم» کافی نیست، ابزار لازم باید فراهم شود. در غیر این صورت ساختار سنتی محکوم به تغییر است و اگر آن را نپذیرد، نهایتا به سمت نابودی می‌رود.»
فروغی نیز نقش رگولاتور را کلیدی دانست و گفت: «رگولاتور باید فضا را تسهیل کند تا به جای مانع‌تراشی امکان نوآوری فراهم شود. تجربه جهانی هم نشان می‌دهد فرصت‌های بی‌شماری در این مسیر وجود دارد. یکی از نکات مثبت حضور اگریگیتورها ایجاد رقابت میان شرکت‌های بیمه است. نمونه‌هایی مثل «ازکی» و سایر بازیگران آنلاین بیمه نشان داده‌اند که اگریگیتورها می‌توانند برای شرکت‌های بیمه و حتی نهادهای رگولاتوری، راهکارهایی ارائه دهند که به رشد این صنعت منجر شود.»
به گفته او عقب‌ماندگی صنعت بیمه تنها ناشی از رگولاتوری نیست، بلکه ریشه بخشی از مشکلات در «دستوری بودن اقتصاد» است که در صنعت بیمه هم خود را نشان داده است. از قیمت‌گذاری گرفته تا فرآیندهای دیگر همه به‌صورت دستوری اداره می‌شوند و این موضوع مانع نوآوری است. فروغی در این باره توضیح داد: «چنین وضعیتی سرعت رشد بازیگران نوآور را کاهش داده و مانعی برای سرمایه‌گذاری‌های بیشتر شده است. بنابراین برای رسیدن به شرایط مطلوب باید سرمایه‌گذاری‌های جدی‌تری در صنعت بیمه انجام شود تا نوآوری بیشتری شکل گیرد.»
فروغی درباره مسیر صنعت بیمه ایران در سال‌های گذشته گفت: «به باور من همه کسانی که دغدغه رشد کشور را دارند، چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی به این نتیجه رسیده‌اند که بار اصلی رشد اقتصادی بر دوش اقتصاد دیجیتال است. صنعت بیمه به‌عنوان یکی از ارکان سنتی اقتصاد می‌تواند با حرکت به سمت دیجیتالی شدن نقش مهمی در رشد اقتصادی ایفا کند. هرچند اعداد و ارقام فعلی سهم کمی را نشان می‌دهد، اما مقایسه با سایر کشورها نشان می‌دهد فرصت‌های بسیار بزرگی برای توسعه بیمه وجود دارد. آنچه تاکنون در صنعت بیمه ایران رخ داده، بیشتر ناشی از حضور استارت‌آپ‌ها و اگریگیتورها بوده است که خدمات متعددی به بیمه‌ها ارائه داده‌اند و تا حدی موجب بهبود شرایط شده‌اند.»
حیدری نیز با اشاره به تفاوت میان بیمه تجاری و اجتماعی به مشکل رگولاتوری اشاره کرد و گفت: «ما دو نوع بیمه داریم؛ تجاری و اجتماعی. تا حدودی در حوزه بیمه تجاری رگولاتوری وجود دارد، اما در حوزه بیمه اجتماعی رگولاتور مستقل و حرفه‌ای نداریم و این یکی از مشکلات اساسی است. او توضیح داد: رگولاتور حوزه اجتماعی در عمل رقیب شرکت‌های بیمه است. متولی اصلی دیجیتالی‌سازی در کشور مشخص نیست و از داده‌های ملی نیز نمی‌توان به درستی استفاده کرد. در سازمان تامین اجتماعی تلاش شده است تا داده‌های مورد نیاز تولید شود، اما طبیعتا کار در این حوزه سخت‌تر است. نبود مقررات شفاف و فقدان زیرساخت مانع از آن شده که بیمه‌ها بتوانند خدمات خود را بر بسترهای دیجیتال ارائه دهند.
الکترونیکی شدن بیمه
در ادامه پنل بحث بر تفاوت میان الکترونیکی شدن و دیجیتالی شدن متمرکز شد؛ مفاهیمی که بسیاری آن دو را مترادف می‌دانند، اما کارشناسان تاکید کردند که در واقع دو مرحله متفاوت از یک مسیر هستند. حذف فرآیندهای فیزیکی و تبدیل اطلاعات به داده، تنها آغاز راه است و آنچه دیجیتال‌سازی واقعی را شکل می‌دهد حرکت به سوی هوشمندسازی است؛ مرحله‌ای که بدون استانداردسازی داده‌ها و مشارکت حاکمیت امکان‌پذیر نخواهد بود.
سویزی با اشاره به برنامه‌های پنج‌ساله در حوزه دیجیتال‌سازی بیمه گفت: «باید توجه داشت که دیجیتالی شدن با الکترونیکی شدن متفاوت است. پس از حذف فرآیندهای فیزیکی و تبدیل اطلاعات به داده، گام بعدی هوشمندسازی است و در ادامه می‌توان از هوش مصنوعی بهره گرفت. بنابراین وقتی از دیجیتال‌سازی صحبت می‌کنیم، در واقع از هوشمندسازی سخن می‌گوییم. هوشمندسازی نیازمند استانداردسازی و حرکت حاکمیت در این مسیر است تا اطلاعات قابل استفاده شود. اگر داده‌ها ناقص یا اشتباه باشند، محصول هوشمندسازی نیز فاقد کیفیت خواهد بود.»
او با اشاره به اهمیت این روند گفت: هوشمندسازی هم برای مردم و هم برای کسب‌وکارها منفعت دارد. هرچند در برخی حوزه‌ها بیمه‌های اجتماعی گام‌هایی در الکترونیکی شدن برداشته‌اند، اما هنوز در دیجیتالی شدن عقب هستند.» مدیر تحلیل طرح بیمه متمرکز سازمان تامین اجتماعی با یادآوری برخی پروژه‌های سازمان تامین اجتماعی افزود: «در دوره پیشین مدیریت این سازمان، برخی پروژه‌ها در حوزه الکترونیکی شدن اجرا شد. طبق برنامه‌ریزی‌ها پروژه‌هایی مانند «بیمه متمرکز» به‌عنوان یکی از محصولات دیجیتال‌سازی در نظر گرفته شده که در ادامه به هوشمندسازی منجر می‌شود. هدف این است که خدمات سازمان یکپارچه و تا حد ممکن غیرحضوری ارائه شود.
این سازمان با حساسیت بیشتری عمل می‌کند. متمرکزسازی در این حوزه به معنای جمع کردن همه چیز در یک نقطه نیست، بلکه هدف یکپارچه‌سازی فرآیندهاست. هرچند این سازمان از بانک‌ها عقب‌تر است، اما اراده‌های تازه‌ای شکل گرفته است که مسیر حرکت به سمت دیجیتال‌سازی و هوشمندسازی را هموار می‌کند. با این حال نبود زیرساخت‌های ملی و ضعف در حاکمیت داده همچنان مشکل اصلی است. اگر حاکمیت داده ایجاد نشود، حتی بخش خصوصی نیز نمی‌تواند به تنهایی این مسیر را طی کند.»
در پایان پنل نیز حیدری با اشاره به خدمات غیرحضوری تامین اجتماعی یادآور شد: «تامین اجتماعی با پوشش ۴۲میلیون بیمه شده نقشی بزرگ در کشور دارد و در سال ۱۴۰۰ طرح غیرحضوری کردن خدمات را اجرایی کرده است. همچنین در دو سال اخیر از شرکت‌های فناوری برای ارائه ایده‌های نوآورانه دعوت کرده است تا بتواند مسیر دیجیتال‌سازی را تسریع کند. با وجود این، همچنان نبود زیرساخت‌های ملی، کمبود امکاناتی مانند امضای دیجیتال و دشواری‌های یکپارچه‌سازی سامانه‌ها مانع اصلی دیجیتالی شدن صنعت بیمه اجتماعی است.»
بنابراین باید یادآور شد که صنعت بیمه ایران در مسیر دیجیتال‌سازی هنوز با موانع جدی روبه‌رو است؛ از نبود زیرساخت‌های ملی و ضعف حاکمیت داده گرفته تا کمبود ابزارهایی مانند امضای دیجیتال و محدودیت‌های رگولاتوری. کارشناسان معتقدند تنها با اصلاح مقررات، تقویت نوآوری و سرمایه‌گذاری جدی می‌توان فاصله فعلی را پر کرد و بیمه را به صنعتی هوشمند و دیجیتال تبدیل کرد.
