میسی سینریچ / ان‌بی‌سی نیوز؛ گتی ایمیجز -۹ مارس ۲۰۲۵، نوشته آیریس کیم
پیتر مویی، بنیانگذار کلینیک فیکسیت، کار تعمیر خود را به عنوان سرگرمی توصیف می‌کند که از کنترل خارج شده است. آنچه که به عنوان یک اشتراک ابزار در برکلی، کالیفرنیا آغاز شد، به یک گروه داوطلبانه تبدیل شده است که بیش از ۱۳۰۰ رویداد تعمیر را در سراسر کشور سازماندهی کرده است. در کلینیک‌های فیکسیت، مردم می‌توانند هر وسیله خانگی شکسته – از جوراب‌های فرسوده گرفته تا توسترهای شکسته – را بیاورند و یاد بگیرند که چگونه آنها را دوباره به کار بیندازند.
موی گفت: “در طول چند سال گذشته، علاقه به تعمیر به شدت افزایش یافته است.”
او این تغییر فرهنگی را به افزایش آگاهی در مورد تأثیر زیست‌محیطی زباله‌های الکترونیکی و همچنین تصویب مجموعه‌ای از قوانین «حق تعمیر» در سراسر ایالات متحده نسبت می‌دهد. از نظر تاریخی، تولیدکنندگان کامپیوتر، خودرو و تراکتور برای ادعای حقوق انحصاری تعمیر، به قانون کپی‌رایت استناد کرده‌اند که به آنها اجازه می‌دهد از شرکت‌های تعمیر مستقل شکایت کنند و در عین حال مانع از یافتن جایگزین‌های کم‌هزینه‌تر توسط مصرف‌کنندگان می‌شوند.
اما در شش ایالت – کالیفرنیا، کلرادو، مینه‌سوتا، مین، نیویورک و اورگان – قوانین حق تعمیر تصویب شده است تا از توانایی مصرف‌کنندگان برای تعمیر یا اصلاح محصولات خود به جای مراجعه به سازنده محافظت کند. قانون اورگان جدیدترین قانون است که در سال ۲۰۲۴ تصویب و از ژانویه لازم‌الاجرا می‌شود.
از ماه مارس، لوایح حق تعمیر در هر ۵۰ ایالت معرفی شده بودند و ۲۰ مجلس قانونگذاری ایالتی در حال حاضر در حال بحث در مورد چنین لوایحی هستند.
این قوانین اشکال مختلفی دارند. برخی به طور محدود تولیدکنندگان خودرو را هدف قرار می‌دهند در حالی که برخی دیگر به اندازه کافی گسترده هستند که تمام لوازم الکترونیکی مصرفی را پوشش دهند. اگرچه قانون فدرال دو حزبی برای تعمیر خودرو سال گذشته متوقف شد، اما ماه گذشته دوباره مطرح شد. کارشناسان حقوقی می‌گویند با توجه به روابط متنوع رئیس جمهور دونالد ترامپ با مدیران فناوری و طیف گسترده‌ای از مواضعی که او در مورد مسائل فناوری اتخاذ کرده است، پیش‌بینی موضع دولت ترامپ در قبال قوانین حق تعمیر دشوار است. اما مدافعان همچنان به حمایت قانونگذاران ایالتی و موکلان برای چنین لوایحی که مورد حمایت دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان قرار گرفته‌اند، امیدوارند.
وی گفت: «هر بار که یک همه‌پرسی مردمی برگزار می‌شود، در آن ایالت با ۷۰ درصد یا بیشتر رأی موافق است. بنابراین این امر آگاهی عمومی زیادی در مورد این ایده ایجاد می‌کند که چیزها باید قابل تعمیر باشند.»
جنبش مدرن حق تعمیر با چالش‌هایی در قانون کپی‌رایت در سال ۲۰۱۲ آغاز شد، زمانی که ماساچوست خودروسازان را موظف کرد به مکانیک‌های مستقل اجازه دسترسی به ابزارهای تشخیصی در خودروها را بدهند، که قبلاً محدود به نمایندگی‌های مجاز بود. در سال ۲۰۱۴، کنگره «باز کردن قفل» تلفن را قانونی کرد و به صاحبان تلفن اجازه داد تلفن‌های خود را از استفاده انحصاری در یک شبکه خاص «باز» کنند و آنها را به یک اپراتور دیگر ببرند. کتابخانه کنگره یک سال بعد معافیت‌هایی را برای مصرف‌کنندگان از قانون کپی‌رایت برای تغییر تبلت‌ها و تلویزیون‌های هوشمند خود اعلام کرد.
اما تا سال ۲۰۲۲ نبرد حق تعمیر به آگاهی عمومی گسترده نرسید، زمانی که مصرف‌کنندگان این سوال را مطرح کردند که چرا دستگاه‌های مک‌فلوری همیشه در مک‌دونالد محلی آنها خراب هستند. قانون حق چاپ هزاره دیجیتال (DMCA) دور زدن برخی از سیستم‌های اختصاصی مانند سیستمی که شرکت تیلور، تولیدکننده مک‌فلوری، برای تعمیر تجهیزات استفاده می‌کرد را غیرقانونی اعلام کرد.
پس از آنکه یک استارت‌آپ تعمیر، دادخواستی را علیه سیاست‌های محدودکننده تعمیر تیلور، که فقط به تعمیرکاران آن اجازه تعمیر دستگاه‌ها را می‌داد، مطرح کرد، دفتر حق چاپ ایالات متحده استثنائات جدیدی را برای قانون حق چاپ اعلام کرد تا امکان تعمیرات مک‌فلوری توسط اشخاص ثالث فراهم شود. کیت والش، مدیر گروه حقوق غیرانتفاعی بنیاد مرز الکترونیک، از این تغییر استقبال کرد.
والش گفت: “تولیدکنندگان همیشه سعی می‌کنند راه دیگری برای محدود کردن تعمیر مستقل پیدا کنند زیرا این یک بازار بسیار پرسود برای آنهاست.”
EFF بخشی از ائتلافی بود که در سال ۲۰۱۵، شرکت تراکتورسازی جان دیر را بر سر تعمیرات مستقل به چالش کشید و معافیت‌های موقت از DMCA را به دست آورد. اما والش می‌خواهد دولت فدرال فراتر رود.
او گفت بزرگترین مانع برای حقوق مصرف‌کننده، بخش ۱۲۰۱ DMCA است. این بخش که در سال ۱۹۹۸ تصویب شد، مصرف‌کنندگان را از دسترسی به نرم‌افزارهای محافظت‌شده در نرم‌افزارهای دارای حق چاپ منع می‌کند.چیزی که والش روی آن شرط‌بندی می‌کند، معافیت‌های کوچک‌تر کپی‌رایت مانند معافیت‌های مربوط به ویلچرهای برقی یا فشار در سطح ایالت برای تصویب لوایح تعمیر است.
گی گوردون-بیرن، مدیر اجرایی ائتلاف حق تعمیر، گفت که این گروه در بیشتر ۱۵ سال مبارزه خود با لابی‌گری گسترده توسط شرکت‌های صنعتی مواجه بوده است. او گفت که در یک مقطع، شرکت‌هایی مانند اپل و جنرال موتورز که علیه قانون حق تعمیر مبارزه می‌کردند، بیش از ۱۰ تریلیون دلار از ارزش بازار را به خود اختصاص داده بودند.
از آن زمان، برخی از تولیدکنندگان از جمله موتورولا و مایکروسافت شروع به همکاری با مدافعان تعمیر کرده‌اند. گوردون-بیرن گفت: «آنها چاره‌ای ندارند، زیرا مصرف‌کنندگان شروع به پرسیدن سوال می‌کنند. هر لایحه‌ای که تصویب می‌شود، انگیزه مثبت‌تری برای تولیدکنندگان ایجاد می‌کند تا به کاری که قبلاً انجام می‌دادند، یعنی حمایت از مشتریان خود، بازگردند.»
برای توانمندسازی مصرف‌کنندگان، این ائتلاف یک برنامه «حقوق خود را بشناسید» را اجرا می‌کند که در آن مردم می‌توانند بررسی کنند که چه قوانینی در ایالت آنها اجرا می‌شود. اگر تولیدکننده‌ی یک محصول از قانون پیروی نکند، مصرف‌کنندگان می‌توانند فرمی را پر کنند که مستقیماً به دفتر دادستان کل ایالت شکایت ارسال می‌کند.
گوردون-بیرن گفت: «ناامیدی همه از عدم توانایی در تعمیر وسایلشان افزایش یافته است. حتی وقتی با قانونگذاران می‌نشینم، تلفن همراه خود را بالا می‌گیرند و می‌پرسند که آیا حق تعمیر، تعمیر صفحه نمایش آنها را ارزان‌تر می‌کند. و می‌گویند: «من را ثبت نام کنید.»
کافه تعمیر، یکی دیگر از شبکه‌های گسترده تعمیر، بیش از ۲۵۰۰ انجمن در سراسر جهان دارد. قدیمی‌ترین شعبه آن در ایالات متحده که در سال ۲۰۱۲ تأسیس شد، کافه تعمیر پاسادنا است، جایی که حدود ۴۰ داوطلب هر ماه با چرخ خیاطی و جعبه ابزار برای تعمیر هر وسیله‌ای که اعضای جامعه می‌آورند، حاضر می‌شوند. قرار بود رویداد ژانویه آن در مکان معمول، کتابخانه عمومی آلتادنا، برگزار شود، اما آتش‌سوزی ایتون، جلسه آنها را به تعویق انداخت.
با از دست دادن خانه‌های بسیاری از اعضا در اثر آتش‌سوزی‌ها، این شبکه معنای جدیدی به خود گرفته است. جینکو لی، داوطلب، گفت: «ایده پشت کافه تعمیر، ایجاد تاب‌آوری محلی است. بنابراین ما در تلاشیم تا بفهمیم چگونه در طول این فاجعه به مردم کمک کنیم، مانند تعمیر ژنراتورهایشان.»
شاخه پاسادنا از شبکه جهانی تعمیر، که شرکت‌کنندگانی از همه اقشار اقتصادی را جذب می‌کند، بودجه خود را از طریق کمک‌های صبحانه از یک نانوایی محلی و یک ایستگاه قهوه که توسط داوطلبان اداره می‌شود، در صفر نگه می‌دارد. داوطلبان از بافندگان متخصص گرفته تا مهندسان برق سابق را شامل می‌شوند. در طول این رویدادها، اعضای جامعه درخواست تعمیر وسایل گرانبها را می‌کنند یا می‌توانند از میز «بازار آزاد» خرید کنند. لی گفت: «گفتگوهای زیادی در جریان است زیرا مردم در طول تعمیرات قلب‌های خود را به روی یکدیگر باز می‌کنند.»
لی تأکید کرد که شعار این گروه، کمک متقابل است، نه خیریه. لی گفت: «اینجا مکانی بی‌نظیر است که در آن افراد به مدت سه ساعت بدون دریافت پول یا درخواست چیزی در ازای آن، به یکدیگر کمک می‌کنند.»
موی نیز در کلینیک‌های فیکسیت چنین محیطی را پرورش می‌دهد. از آنجا که هر کس مجموعه‌ای از مهارت‌های منحصر به فرد دارد، کلینیک‌های او به یک رویداد اشتراک‌گذاری مهارت و آموزش متقابل تبدیل می‌شوند. مووی گفت: «رویدادهای ما به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که واقعاً نقش مربی فیکسیت و شرکت‌کننده کمرنگ می‌شود و همه فقط به یکدیگر کمک می‌کنند.»
