۲۸ آذر ۱۴۰۳، فرح ابوطالبی – به نقل از پیام ما -https://payamema.ir/
انتشار گازهای گلخانه‌ای، به‌ویژه دی‌اکسید کربن، یکی از چالش‌های اساسی محیط‌زیست قرن ۲۱ است. تغییراقلیم ناشی از این افزایش انتشار، تأثیرات ناهنجاری بر روی زندگی بشر، اکوسیستم‌ها و حتی اقتصاد جهانی دارد و خواهد داشت. همه انسان در مقابل این تغییرات که حاصل فعالیت‌های مخرب انسانی است، مسئول هستند و اکنون همگان باید به این دغدغه جهانی پاسخ دهند و در پی رفع این معضل و بحران برآیند. شرکتهای صنعتی در میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای در ابتدای صف هستند، برای کاهش این آلاینده‌ها نیز باید در آغاز صف قرار بگیرند. درحال حاضر، جهان به استقبال «کربن صفر» که به‌معنی حذف یا جبران انتشار کربن تولیدشده است، رفته و کشورها و صنایع مختلف با هدف‌گذاری کربن صفر خود، برنامه‌ها و سیاست‌های گوناگونی را برای رسیدن به این هدف تدوین و اجرا می‌کنند. بااین‌حال، صنایع ایران نه‌تنها هنوز برنامه‌ای برای این هدف ارزشمند جهانی اعلام نکرده‌اند که حتی میزان کربن تولیدی اکثر این صنایع نامشخص و محرمانه است.
ادامه تولید کربن برابر است با مرگ زمین
افزایش بی‌رویه گازهای گلخانه‌ای که از دوران صنعتی شدن جوامع آغاز شده است و اکنون به اوج خود رسیده، تبعات سنگینی برای محیط‌زیست و جوامع انسانی داشته و دارد. بحران تغییراقلیم نتیجه و تابعه همین صنعتی شدن و افزایش تولید کربن و سایر گازهای گلخانه‌ای است. تغییراقلیم به‌شدت بر روی محیط‌زیست، اکوسیستم‌ها و زندگی بشر تأثیر می‌گذارد. افزایش دما، طوفان‌ها و سیلاب‌ها، افزایش سطح آب دریاها، خشکسالی و کمبود آب، مشکلات سلامتی و بهداشتی، فقر و بیکاری ناشی از برهم خوردن معادلات اقتصادی جوامع و … با افزایش تغییراقلیم بیشتر و بیشتر می‌شوند.
تغییراقلیم نتیجه رفتارهای مخرب انسانی است. انسان با رفتار نسنجیده و نابخردانه خود منجر به افزایش گازهای گلخانه‌ای در جوزمین شده است و تغییراقلیم پیامد این نابخردانگی است. بحران تغییراقلیم اکنون به‌جایی رسیده است که دیگر نمی‌توان آن را نادیده گرفت و همچنان به روند انتشار گازهای گلخانه‌ای ادامه داد. در‌حالی حاضر سوخت‌های فسیلی و تولید انرژی از این سوخت‌ها بیشترین آلایندگی و تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای را به‌هراه دارند. هرچند که انسان امروز بیش از هر زمان دیگری به صنعت و تولید انرژی وابسته است، اما نیک روشن است که اگر به همین روند ادامه دهیم، نمی‌توان آینده‌ای را برای آن متصور شد که با وجود صنعت و انرژی بیشتر روشن باشد. زمان آن رسیده که برای حفظ زیست و زندگی به مسئولیت خود در قبال این کره خاکی بیشتر واقف باشیم و به آن عمل کنیم.
اکنون همگان در مقابل آینده این کره خاکی مسئولیم و وظیفه داریم نه تنها آسیب‌های محیط‌زیستی خود را کمتر کنیم بلکه لازم آسیب‌های واردشده را جبران کنیم. کربن صفر و کاهش ردپای کربن از مهمترین مسئولیت‌های انسان امروز در مقابل محیط‌زیست و این کره خاکی است.
صنایع عامل ۳۰ درصد گازهای گلخانه‌ای
در حال حاضر، بیش از 30 درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی نتیجه فعالیت‌های صنعتی است که نزدیک به 40 درصد از مصرف جهانی انرژی را نیز شامل می‌شود. صنایعی چون فولاد، سیمان، آلومینیوم، آمونیاک و همچنین نفت و گاز تقریباً 80 درصد از این آلاینده‌ها را تولید می‌کنند. کشور ما به‌عنوان سرزمینی دارای صنایع مختلف چون نفت و گاز، مس، فولاد، سیمان و … است، اکنون درگیر مشکلات عدیده‌ای چون آلودگی هوا، آلودگی آب و خاک، خشکسالی، سیل، مهاجرت، بیکاری و فقر است که بسیاری از مشکلات تحت‌تأثیر تغییراقلیم روز‌به‌روز وخیم‌تر و وخیم‌تر می‌شوند. اگرچه از نظر صنعتی در رده بالایی قرار نداریم، اما از جهت آلودگی به بالاترین رتبه‌های جهانی رسیده‌ایم.
استفاده از سوخت‌های فسیلی مهمترین عامل افزایش گازهای گلخانه‌ای در جو زمین است و کشور ما به‌عنوان کشوری با منابع غنی از سوخت‌های فسیلی، نه‌تنها در مصرف این سوخت‌ها افراط میکند که در روند استخراج و فراوری آن نیز استانداردهای لازم را رعایت نمی‌کند و همه این موارد موجب شده است که براساس اطلاعات مرکز تحقیقات اروپایی در سال 2020، ایران از جهت انتشار دی‌اکسید کربن که مهمترین گازهای گلخانه‌ای است، در رده ششم جهان قرار بگیرد.
صنایع تولید کربن خود را صفر می‌کنند
کربن صفر، به‌عنوان اقدامی آینده‌نگرانه و جهانی در صدر اقدامات بسیاری از کشورها و شرکتها قرار گرفته است و بسیاری از شرکتها و کشورها ضمن اعلام زمان نقطه رسیدن به کربن صفر خود را اعلام کرده‌اند، سیاست‌ها و برنامه‌های خود را برای رسیدن به این هدف اعلام کرده‌اند و به اجرا درآورده‌اند.
در حال حاضر و با‌توجه‌به بحران تغییراقلیم و نگرانی برای آینده کره زمین و آیندگان، کربن صفر باید هدف هر صنعتی باشد و سیاست‌ها و برنامه‌های صنایع با توجه به این هدف تدوین و اجرایی شود. هرچند رونق صنایع و وابستگی جهان به انرژی و صنعت این هدف را دور از دسترس نشان می‌دهد، اما توجه به برنامه‌ها و موفقیت‌هایی که برخی از شرکتهای بزرگ جهان در کم کردن انتشار کربن خود داشته‌اند، این نوید را می‌دهد که این هدف چندان هم دور از دسترس نیست.
در حال حاضر و با توجه به شدت بحران تغییراقلیم، کاهش انتشار کربن از مهمترین مسئولیت‌های شرکتهای صنعتی است.
شرکتها در قبال آلایندگی‌ها مسئول هستنند و وظیفه دارند برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، به‌ویژه کربن، اقدامات ویژه، دامنه‌دار و هدفمند در دستورکار خود قرار دهند.
کربن صفر؛ مهمترین مسئولیت اجتماعی شرکتی
مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) قبل از هر چیز به‌معنی کاهش خسارات وارده به محیط فعالیت و جبران این خسارت است. ازآنجاکه افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای، به‌ویژه کربن، منجر به تشدید تغییراقلیم می‌شود و این بحران تبعات بسیاری برای کره زمین، محیط‌زیست همه زیستمندان و جامعه انسانی دارد، می‌توان گفت کاهش انتشار کربن و رسیدن به کربن صفر در صدر لیست مسئولیت‌های اجتماعی هر صنعتی قرار می‌گیرد.
تلاش صنایع برای رسیدن به کربن صفر نه‌تنها منجر به کاهش کربن تولیدی آنها خواهد شد بلکه پایبندی شرکتها به انجام مسئولیت خود در قبال انتشار کربن و تلاش برای رسیدن به کربن صفر، امید به آینده را در بین افزاد جوامع انسانی افزایش می‌دهد، و این امیدواری رویکرد مثبت افراد اجتماع و همراهی ایشان برای رسیدن به صفر کربن را به‌همراه می‌آورد. بسیاری از شرکتها در سطح جهانی تلاش کرده‌اند تا انتشار کربن خود را کاهش دهند و به مسئولیت‌های اجتماعی خود پایبند باشند. شرکتها با شفافیت و صداقت میزان انتشار کربن خود را اعلام می‌کنند و با تعیین هدف کربن صفر سیاست‌ها و برنامه‌های مدونی در این جهت به اجرا می‌آوردند. بسیاری از شرکتها در گزارش‌های مدون و شفاف پایداری و محیط‌زیستی خود میزان موفقیت یا عدم موفقیت خود در انتشار کربن و گازهای گلخانه‌ای را به آگاهی عمومی می‌رسانند.
ازآنجاکه کره زمین متعلق به همه ساکنین امروز و آینده است، این حق برای عموم مردم محفوظ است که از میزان انتشار کربن توسط شرکتهای صنعتی و تجاری آگاه شوند. گزارش پایداری و محیط‌زیستی مدون و استاندارد شرکتها ضمن اینکه میزان انتشار کربن آنها را در معرض دید عموم قرار می‌دهد، احساس مسئولیت شرکتها را برای کاهش ردپای کربن خود افزایش می‌دهد و آنها را به‌سوی سیاست‌ها و برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت کاهش انتشار کربن سوق می‌دهد.این در حالی است که کمتر شرکتی در کشور ما میزان انتشار کربن خود را اعلام میکند و هنوز هیچ شرکتی برای رسیدن به کربن صفر هدف گذاری نکرده است. شرکتهای موفق درمسیر کربن صفر شرکتهای بزرگ جهانی فعالیت‌های بهینه و نوآورانه‌ای برای کاهش انتشار کربن خود در پیش گرفته‌اند. یکی از نمونه‌های بارز در این زمینه، شرکت «گوگل» (Google ) است. این شرکت بزرگ فناوری که قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ با انرژی بدون انتشار کربن کار کند، در سال 2017 اعلام کرد به هدف تأمین صد درصد انرژی خود از منابع تجدیدپذیر رسیده است.
باتوجه به اینکه بخش اعظم انتشار کربن به‌دلیل مصرف انرژی است، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر اولین و مهمترین راهبرد برای کاهش انتشار کربن است. گوگل برای کاهش انتشار کربن خود در پروژه‌های جهانی انرژی خورشیدی و بادی سرمایه‌گذاری کرده است و از طراحان و سازندگان پروژه‌های تجدیدپذیر حمایت میکند. این شرکت با سرمایه‌گذاری در تولید انرژی پاک، تأثیرات زیست‌محیطی خود را به میزان زیادی کاهش داده است.
این شرکت همچنین، برای کاهش کربن تولیدی در عملیات خود و زنجیره تأمین، برنامه‌های مختلفی را اجرا کرده و بهینه‌سازی‌های فراوانی در سیستم‌ها و زیرساخت‌ها انجام داده است.
استفاده از فناوری‌های نوین برای کاهش مصرف انرژی نیز راهکار گوگل برای مدیریت و بهینه‌سازی مصرف انرژی مراکز داده خود استفاده میکند. این شرکت از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی استفاده کرده و توانسته است مصرف انرژی را به میزان 30 درصد کاهش دهد. گوگل همچنین پروژه‌هایی برای تبدیل مراکز خود به مراکز بدون کربن راه‌اندازی کرده است و نتایج حاصله را به اشتراک می‌گذارد تا دیگر سازمان‌ها نیز از این الگوها استفاده کنند.
شرکت نیسان دیگر شرکتی است که بهترین فعالیت‌ها و برنامه‌ها را در رسیدن به کربن صفر در دست اجرا دارد. امروزه، خودروها به ابزار بلافصل میلیون‌ها انسان برای حمل‌ونقل تبدیل شده‌اند. اما این ابزار راحتی‌بخش آلودگی هوا، گرمایش زمین و کاهش منابع را به‌همراه دارد. نه‌تنها استفاده از خودروها به‌میزان زیادی بر انتشار کربن و گازهای گلخانه‌ای می‌افزاید که فرایند تولید نیز با انتشار کربن بسیار همراه است. شرکت نیسان، تولیدکننده ژاپنی خودرو، با تولید خودروهای الکتریکی و برنامه‌های کاهش کربن در تولید برای کاهش انتشار کربن تلاش میکند. شرکت نیسان اعلام کرده است که تا سال 2050 به کربن صفر دست پیدا میکند و تمام برق در «کارخانه هوشمند نیسان» از انرژی‌های تجدیدپذیر و یا از سلول‌های سوختی جایگزین تأمین خواهد شد. این شرکت ژاپنی همچنین برای برآوردن نیازها برای تولید نسل جدیدی از خودروهای هوشمند با کیفیت بالا اقدام کرده است؛ نسل جدیدی از خودروها برای کربن‌زدایی به شیوه‌ای انعطاف‌پذیر، کارآمد و کاربردی. درعین‌حال، نیسان به ترویج نوآوری در تولید، غنی‌سازی زندگی مردم و دستیابی به توسعه بلندمدت را در برنامه خود دارد.
الگوبرداری از نمونه‌های موفق، روشی برای رسیدن به موفقیت پایدار است. اکنون لازم است شرکتهای صنعتی ایران با الگوبرداری از صنایع بزرگ جهانی برای کاهش انتشار کربن خود اقدام کنند و امید به آینده را در دل ایرانیان زنده کنند.
