خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ زینب خسروی، این‌روزها هوش مصنوعی (AI) به طرز چشمگیری در دنیای فناوری مطرح شده است. مشکلات حل‌نشدنی با کمک این فناوری جدید در حال حل شدن هستند، افرادی که هیچ دانشی از کدنویسی، آهنگسازی یا طراحی ندارند، به کمک آن و در عرض چند ثانیه وب‌سایت و آهنگ می‌سازند و طرح‌های هنری شگفت‌انگیزی خلق می‌کنند. شرکت‌های بزرگ نیز درحال سرمایه‌گذاری در پروژه‌های هوش مصنوعی هستند. سر در آوردن از هوش مصنوعی هم مثل هر تکنولوژی جدید دیگری ممکن است در ابتدا گیج‌کننده باشد و حتی متخصصان هوش مصنوعی هم به‌سختی می‌توانند خود را با تحولات لحظه‌ای این فناوری همراه کنند. آن‌طور که پیداست، هوش مصنوعی در آینده‌ای نه چندان دور زندگی بیشتر انسان‌ها را بیش از پیش تحت تاثیر قرار می‌دهد.
با توجه به بیانات مقام معظم رهبری بر اهمیت به کارگیری دانش‌بنیان‌ها در مسائل کشور، سازمان صنایع هوافضا قصد دارد برای توسعه همکاری استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیانی در حوزه هوش مصنوعی یک رویداد فناورانه برگزار کند. در این راستا با بهرامی، دبیر اجرایی رویداد فناورانه توسعه هوش مصنوعی در بخش هوافضا به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که در ادامه از نظر می‌گذرانید.
**اتخاذ رویکرد شراکت راهبردی از سوی سازمان صنایع هوافضا
آنا: از دستاورد‌های سازمان صنایع هوافضا در سال‌های اخیر بگویید.
بهرامی: در زمینه همکاری‌های سازمان با اکوسیستم نوآوری یک روند تکاملی و تدریجی داشته‌ایم. از آن‌جا که محصولات سازمان، شامل زیر سیستم‌های متعدد و متنوع است، طیف وسیعی از همکاری‌های فناورانه نیاز است. این طیف همکاری‌ها می‌تواند شامل همکاری با اساتید دانشگاه‌ها و دانشجویان، شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور و سایر سازمان‌های صنعتی باشد. در حال حاضر به سطحی از بلوغ رسیده‌ایم که بتوانیم محصولات نوآورانه‌ای را طراحی و تولید کنیم؛ این امر با کمک ظرفیت‌های شبکه همکاران تحقیقاتی و اکوسیستم نوآوری ایجاد شده است.
در فاز‌های اولیه تمرکز ما بر استفاده از ظرفیت اساتید دانشگاه و دانش تخصصی خارج سازمان بود. در سال‌های بعد، شرکت‌های فناور و دانش بنیان ایجاد شدند و ما در قالب همکاری‌های پیمانکاری همکاری‌هایی را در زمینه طراحی و تولید زیرسامانه‌ها با این شبکه همکاران ایجاد کردیم. در سال‌های اخیر هم با تحولات در اکوسیستم نوآوری ظهور استارت‌آپ‌ها و هسته‌های نوپا را شاهد هستیم.
سازمان صنایع هوافضا در پاسخ به این تحول یک راهکار جدیدی را پیگیری می‌کند که مهم‌ترین بحث آن خط مشی و راهبرد نوآوری باز است، یعنی علاوه بر ایده‌ها و توانمندی‌های داخل سازمان باید از ایده‌ها و توانمندی‌های خارج سازمان به نحو شایسته استفاده شود. ما باید بتوانیم یک چهارچوب و پلتفرمی ایجاد کنیم که استارت‌آپ‌ها بر پایه آن به نوآوری‌های مکمل در حوزه کسب‌و‌کار محصولات سازمان هوافضا بپردازند. این سازمان در رویکرد جدید، کسب و کار خود را تبدیل به پلتفرمی می‌کند که پذیرای نوآوری‌های استارت‌آپ‌ها و هسته‌های دانشی که در اکوسیستم نوآوری شکل گرفته‌اند، باشد. در این چارچوب یکی از مهم‌ترین فرایند‌ها ایجاد شراکت راهبردی و رویکردی بُرد-بُرد است.
ما به دنبال این هستیم که هم سازمان بهره‌برداری کند و هم همه گروه‌ها، شرکت‌ها و اساتیدی که با ما کار می‌کنند از این همکاری رضایت داشته باشند. شراکت راهبردی متمرکز می‌شود بر منافع متقابل و توسعه سریع، پایدار و نوآورانه. این همکاری‌ها منجر به ایجاد توانایی‌ها و قابلیت‌های بیشتری شده و منجر به این می‌شود که با شتاب بیشتری محصول تولید کرده و به بازار خاصی دست پیدا کنیم.
ایجاد یک محصول برتر اهمیت ندارد بلکه مهم‌تر از آن این است که پشتیبانی مناسبی در توسعه محصول داشته باشیم، یعنی یک شبکه وسیع از همکاران باشند که فرایند نوآوری را پیگیری و محصولات به صورت منظم، سریع و پایدار توسعه پیدا کنند. این رویداد بستری هست که می‌توانیم این فرایند‌ها را در آن پیگیری کنیم.
در رویداد فناورانه توسعه هوش مصنوعی در بخش هوافضا شاهد چه اتفاقاتی خواهیم بود؟
رویداد فناورانه توسعه هوش مصنوعی در بخش هوافضا یکی از فرآیند‌هایی است که این سازمان برای توسعه همکاری استارت‌آپ‌ها در قالب الگوی شراکت راهبردی تدوین شده است. در نظر داریم که در قالب این رویداد پذیرای ایده‌ها و پیشنهادات باشیم. استارت‌آپ‌ها می‌توانند ایده خود را درباره کاربرد هوش مصنوعی ارائه کنند. طرح‌هایی انتخاب می‌شوند که به ارتقا و رفع نیازمندی‌های محصولات سازمان کمک کند.
توجه به ابرروند‌های جهانی توسعه فناوری، یکی از اولویت‌های سازمان هوافضا در این سال‌ها بوده است. یکی از اصلی‌ترین ابرروند‌هایی که در ماموریت‌ها تاثیرگذار شده، هوش مصنوعی است که محور اصلی این رویداد هم محسوب می‌شود. استفاده از هوش مصنوعی در سازمان هوافضا اهمیت بسیاری دارد. این فناوری به جهت نوظهوربودن، قابلیت آن را دارد که در اختیار همه کشور‌ها قرار بگیرد و این‌طور نیست که این فناوری در اختیار یک کشور خاص یا یک نهاد خاصی باشد.
هوش مصنوعی بنابر فرمایش مقام معظم رهبری از اولویت‌های مهم فناوری در کشور محسوب می‌شود. رهبر معظم انقلاب از سازمان‌های صنعتی مطالبه کرده‌اند که فعالیت‌های خود را به گونه‌ای پیش ببرند که ایران بتواند در سال‌های آتی جزو ۱۰ کشور برتر در حوزه هوش مصنوعی باشد. یکی از دلایلی که این رویداد بر روی هوش مصنوعی تمرکز دارد، مطالبه ویژه مقام معظم رهبری بوده است. از طرفی در انقلاب صنعتی چهارم همه جهان درگیر هوش مصنوعی شده است. این فناوری نقشی محوری دارد و به نحوی، پیشران سایر فناوری‌ها مرتبط مانند اینترنت اشیا، کلان داده و … است.
**ضرورت به‌کارگیری ظرفیت‌های استارت‌آپی کشور در حوزه هوش مصنوعی
هدف اصلی این رویداد چیست؟
از اهداف اصلی این رویداد این است که هوش مصنوعی را در محصولات سازمان صنایع هوافضا به مرحله تجاری‌سازی برسانیم. همچنین تا افزایش سطح آمادگی فناوری و سطوح کاربردی و عملیاتی پیش برویم. ما در سال‌های گذشته به نحوی از قابلیت‌های هوش مصنوعی در محصولات خود استفاده کردیم و آن‌ها را به مرحله تجاری‌سازی رساندیم، ولی در این مسیر نیاز داریم که به قابلیت‌های جدید و توسعه فناوری‌های جدید هم بپردازیم. باید با استفاده از ظرفیت شرکت‌های نوآور، دانش‌بنیان و گروه‌های استارت‌آپی در کشور به قابلیت‌های بهتری دست پیدا کنیم.
این رویداد را دنبال می‌کنیم تا بدانیم چه ظرفیت‌هایی در سطح کشور وجود دارد و آن‌ها را شناسایی کنیم. حتما ظرفیت‌های هوش مصنوعی در جای‌جای ایران وجود دارد که باید در مرحله اول آن‌ها را پیدا کنیم و در مرحله دوم با جهت‌دهی به برنامه آن‌ها نیاز‌های سازمان صنایع هوافضا را مرتفع کنیم. مجموع این اهداف باعث می‌شود که این سازمان یک نقش کلیدی و موثری را در اکوسیستم هوش مصنوعی کشور ایفا کند. ما به دنبال این هستیم که نقش مناسبی برای خودمان به عنوان رهبر ارکستر در اکوسیستم تعریف کرده و آن را به خوبی به انجام برسانیم.
به دنبال این هستیم که فناوری‌ها و قابلیت‌هایی که در این حوزه توسعه پیدا می‌کند را به بازار متصل کنیم. ما جا پای شرکت‌های فناور نخواهیم گذاشت و به دنبال این نیستیم که با شرکت‌های فناور و دانش بنیان رقابت کنیم. ما نقش تسهیل گری، حمایتگری و سرمایه گذاری با نگاه استراتژیک خواهیم داشت.
البته کاهش هزینه قیمت تمام شده محصول برای ما مهم است، ولی به دستاورد‌های استراتژیک اهمیت بیشتری می‌دهیم؛ بنابراین دست همکاری به سمت شرکت‌های دانش بنیان و گروه‌های استارت‌آپی، دانشجویان و اساتید دانشگاه دراز می‌کنیم و از قابلیت آن‌ها به نحوی استفاده خواهیم کرد که رضایت داشته باشند. همکاری بین ما و این شرکت‌ها متناسب با خواسته آن‌ها طراحی می‌شود. سازمان این آمادگی را دارد که در صورت تمایل گروه‌ها، سرمایه گذاری روی پروژه‌ها انجام بدهد. همچنین در صورت نیاز این سازمان می‌تواند درتاسیس شرکت‌های جدید تحقیق و توسعه مشارکت داشته باشد.
یکی از اصلی‌ترین آورده‌های این رویداد این است که برنامه‌ها و فعالیت‌های شرکت‌های دانش بنیان و گروه‌های استارت‌آپی که در حوزه هوش مصنوعی کار می‌کند، جهت پیدا می‌کند. این جهت باید به سمت نیاز‌ها و کاربرد‌های ما باشد البته انتظار نداریم که این شرکت‌ها بلافاصله با شرکت در این رویداد یکی از نیاز‌های کلیدی ما را برطرف کنند. با ایده و پیشنهاد اولیه شرکت‌ها این ارتباط تداوم خواهد یافت تا بتوانیم قابلیت اولیه‌ای که در آن شرکت وجود دارد به سمت نیاز خود جهت‌دهی کنیم.
شرکت‌کنندگان این رویداد از چه امتیازاتی برخوردار می‌شوند؟
سازمان هوافضا آمادگی دارد که برای این رویداد به هسته‌های پژوهشی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی تحقیقاتی خط اعتباری بدهد تا بتوانند برنامه‌های خود را پیش ببرند. برای شرکت‌هایی که از سطح بلوغ بالاتری برخوردار هستند و می‌توانند پروژه‌های مشخصی را در این رویداد به ما ارائه بدهند، حتما مکانیسم انعقاد قرارداد، سرمایه گذاری و اضافه شدن این شرکت‌ها به زنجیره تامین سازمان هوا فضا را به دنبال خواهد داشت. برخی از دانشجویان ما در سطوح مختلف آموزشی می‌توانند از امکان استفاده از کسر خدمت بهره گیرند، بر اساس ایده‌هایی که داده می‌شود، امکان دادن کسر خدمت به دانشجویان را در این طرح دنبال می‌کنیم.
روند برگزاری رویداد توسعه هوش مصنوعی در بخش هوافضا به چه صورت خواهد بود؟
برای این رویداد سایتی را راه‌اندازی کردیم. یک فرمت نیازسنجی ساده را برای معرفی و محور‌های پیشنهادی قرار دادیم. برای این کار تا ۱۵ اردیبهشت‌ماه فرصت هست که امیدواریم استقبال مناسبی انجام شود. پس از آن در فاز دوم به مدت دو ماه تا ۱۵ تیرماه این رویداد در جریان خواهد بود. در این مدت طرح‌ها را بررسی و غربال اولیه خواهیم کرد. تعداد مناسبی از طرح‌ها وارد فاز بعدی می‌شوند. طرح‌هایی که برای کاربرد در سازمان تا حدودی خام هستند توسط گروه‌های تخصصی مشاوره دریافت می‌کنند. همچنین به گروه‌ها کمک می‌کنیم تا طرح ارائه شده آن‌ها به اصطلاح پخته‌تر و کاربردی‌تر شود. بهترین طرح‌های این رویداد باید بازار مناسبی پیدا کنند؛ چه در خود سازمان چه در سایر حوزه‌ها و کاربرد‌هایی که می‌توانند داشته باشد.
سرانجام در فاز آخر رویداد برنامه یک روزه‌ای ترتیب دادیم که تیم‌های برگزیده طرح‌های خود را ارائه کنند. ما در آن روز از سرمایه گذاران داخل و خارج سازمان دعوت می‌کنیم که طرح‌ها را بررسی و مشاهده کنند. در صورتی که ایده‌ای مورد توجه قرار گیرد، فرایندی را طراحی می‌کنیم که بر روی آن سرمایه گذاری کرده و به سمت کاربردی کردن و تجاری‌سازی آن‌ها پیش می‌رویم. بعد از انتخاب طرح‌های برگزیده در صورت نیاز و ضرورت فرآیند شتاب‌دهی به این گروه‌ها قابل ارائه است.
