۵ نوامبر ۲۰۲۵ -© shutterstock/Stock-Asso
دکتر گیتانجالی چابرا، استادیار دانشگاه کانادا وست و دکتر نور رضوی، مربی گروه زبان انگلیسی دانشگاه ایالتی کانزاس، در مورد تأثیر تخیل اخلاقی جمعی بر تصمیمات انسانی و چگونگی بهبود پاسخگویی و انصاف توسط آن بحث میکنند.
با پیشرفت هوش مصنوعی (AI)، تصمیمگیری انسان از طریق سیستمهایی که قضاوت انسان را با ورودی ماشین ادغام میکنند، در حال تکامل است. برای اینکه این سیستمها به طور مؤثر عمل کنند، باید آگاه بمانیم و از تخیل اخلاقی، توانایی ارزیابی، تصور و مدیریت موقعیتهای پیچیده با خلاقیت و همدلی، استفاده کنیم.
ایجاد یک تخیل اخلاقی جمعی بین انسانها و ماشینها امروزه بسیار مهم است. با ترکیب همدلی انسانی و درک زمینهای با قابلیتهای هوش مصنوعی، سازمانها میتوانند تصمیمات فراگیرتر، مسئولانهتر، نوآورانهتر و خلاقانهتری بگیرند.
در بخشهایی مانند مراقبتهای بهداشتی، وسایل نقلیه خودران و امور مالی، این رویکرد میتواند نتایجی مؤثر و از نظر اخلاقی صحیح به همراه داشته باشد.
یک تخیل اخلاقی جمعی باید شامل انسانها و ماشینهایی باشد که به طور مشترک برای بازاندیشی راهحلهای اخلاقی، تقویت گفتگوهای آزاد و ترویج مسئولیت اخلاقی مشترک کار میکنند.
در حال حاضر، در بخش مراقبتهای بهداشتی، رابطه بین پزشکان و بیماران اغلب پرتنش است. با این حال، با ادغام هوش مصنوعی، مکانی برای بهبود و ارتباط واقعی میتواند اتفاق بیفتد. ظرفیت هوش مصنوعی برای شخصیسازی مراقبت، بهینهسازی منابع و حمایت از رفاه روانی و جسمی، نه تنها یک پیشرفت فنی، بلکه یک تغییر جهت اخلاقی به سمت شیوههای مراقبتهای بهداشتی پاسخگوتر، آگاه از زمینه و انسانیتر را نشان میدهد.
طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد ۲۰۲۵، یک دوقلوی نرمافزاری هوش مصنوعی که بر روی ۸۰۰ اسکن مغزی از بیماران سکته مغزی آموزش دیده و روی ۲۰۰۰ بیمار آزمایش شده است، نتایج بسیار چشمگیری را به نمایش گذاشت. هوش مصنوعی همچنین قادر است استخوانهای شکسته بیشتری را در عکسهای رادیولوژی نسبت به انسانها به تنهایی تشخیص دهد. محققان پیشنهاد میکنند که ادغام بینشهای تولید شده توسط هوش مصنوعی با تخصص انسانی میتواند هم فرآیندهای تشخیصی و هم توسعه درمانهای کارآمد را تسریع کند.
به طور مشابه، هوش مصنوعی میتواند برنامهریزی مالی را شخصیسازی کرده و ارزیابی و مدیریت ریسک را تسریع کند. طبق گزارش PwC، پیشبینی میشود داراییهای مدیریت شده توسط مشاوران رباتیک تا سال ۲۰۲۷ به ۵.۹ تریلیون دلار افزایش یابد، که بیش از دو برابر ۲.۵ تریلیون دلار ثبت شده در سال ۲۰۲۲ است.
رسیدگی به سوگیری و کاهش آن نیازمند یک استراتژی جامع و چندبعدی است: ارزیابی دقیق مجموعه دادهها برای جلوگیری از اختلافات تاریخی، ارزیابی مداوم انصاف از طریق معیارهای عملکرد مرتبط و استفاده از روشهای هوش مصنوعی قابل توضیح برای اطمینان از شفافیت در تصمیمگیری.
در زمینههای مالی حیاتی، قضاوت انسانی برای تشخیص و اصلاح مسائلی که سیستمهای خودکار ممکن است نادیده بگیرند، ضروری است. سازمانها باید ارزیابی منصفانه، حاکمیت اخلاقی و نظارت مستمر را در کل فرآیندهای هوش مصنوعی ادغام کنند تا اعتماد عمومی را حفظ کرده و استانداردهای نظارتی را رعایت کنند.
جدا از خودکارسازی کار، هوش مصنوعی میتواند اخلاق مالی را از نو پیکربندی کند. برای مثال، الگوریتمهای پیشبینی میتوانند الگوهای معاملات نادرست را از قبل تشخیص دهند و به تنظیمکنندگان انسانی اجازه دهند تا از آنها پیشی بگیرند. سیستمهای ترکیبی که دقت الگوریتمی را با آگاهی اخلاقی انسان ترکیب میکنند، میتوانند انصاف را در رتبهبندی اعتباری، وامدهی و پردازش ضد تقلب تضمین کنند. مرور کلی اصول هوش مصنوعی – هوش مصنوعی OECD میتواند توسط مؤسسات مالی پیادهسازی شود تا از معیارهای «سودمحور» به سمت معیارهای «سودآوری اخلاقی» تغییر جهت دهد و مسئولیت اجتماعی شرکتها را با رشد مالی متعادل کند.
با انجام این کار، سیستم مالی همزمان از نظر فناوری و اخلاقی ایمن است و عمیقاً بر اعتماد، شفافیت و عدالت بنا شده است.
در وسایل نقلیه خودران، یک تخیل اخلاقی جمعی از انسانها و ماشینها میتواند سیستمهای اخلاقی متحولکننده و نوآورانهای را در سازمانها ایجاد کند و دیدگاهها و خلاقیت متنوع را افزایش دهد. با تقویت گفتگو بین ماشینها و انسانها، سازمانها میتوانند فراتر از انتخابهای دودویی به سمت تصمیمات اخلاقی پاسخگو، فراگیرتر و آیندهنگر حرکت کنند.
برای یک تخیل اخلاقی جمعی، باید بر موارد زیر تمرکز کنیم: هوش مصنوعی و بینشهای انسانی، هوش مصنوعی و دیدگاههای انسانی، و پیمایش چالشها یا سوگیریهای هوش مصنوعی و انسانی در فرآیندهای تصمیمگیری. برای مثال، ماشین اخلاقی، یک تخیل اخلاقی ترکیبی، با ترکیب آگاهی موقعیتی از حسگرهای هوش مصنوعی با تأمل اخلاقی انسان، بر «مسئله تراموا» تأثیر میگذارد تا کمضررترین نتایج را شناسایی کند.
همانطور که وسایل نقلیه هوش مصنوعی از بازخورد و دادههای دنیای واقعی یاد میگیرند، میتوانند به کمکخلبانهای دلسوزی تبدیل شوند که مهارت، ایمنی و مسئولیت اخلاقی را در هم میآمیزند. بنابراین، ماشین آینده نه تنها خودمختار، بلکه از نظر اخلاقی نیز آگاه است.
ما باید اطمینان حاصل کنیم که فرآیندهای تصمیمگیری مطابق با تخیل اخلاقی جمعی ما انجام میشوند و خروجیهای انسانها و ماشینها را در بر میگیرند.ما پیشنهاد توسعه سیستمهایی را میدهیم که ماشینها و انسانها را قادر میسازد تا در ساختن آیندهای اخلاقی و پایدار با هم همکاری کنند.
