پشته‌هایی از کانتینرها در نزدیکی یک کشتی باری در بندر چیویتاوکیا، ایتالیا، پنجشنبه، 7 آگوست 2025.کپی‌رایت عکس از آسوشیتدپرس – نوشته پگی کورلین -29/08/2025
اتحادیه اروپا با اعطای مزایای تعرفه‌ای به ایالات متحده، خطر نقض قوانین تجارت بین‌المللی سازمان تجارت جهانی را به جان می‌خرد. تأثیر سیاسی این امر می‌تواند قابل توجه باشد.اتحادیه اروپا، مدافع سرسخت نظم تجاری مبتنی بر قوانین، از زمان توافق با ایالات متحده مورد حمله قرار گرفته و متهم به خیانت به تعهدات خود به سازمان تجارت جهانی و چندجانبه‌گرایی شده است. اما آیا واقعاً اینطور است؟
در نگاه اول، توافق 21 آگوست به شدت قوانین سازمان تجارت جهانی را نقض می‌کند: رئیس جمهور ایالات متحده، به طور یکجانبه خواستار تعرفه‌های ترجیحی برای واردات ایالات متحده به اتحادیه اروپا شده است که اصل دولت کامله‌الوداد (MFN) را نقض می‌کند.
جولین بلانکوارت، از شرکت حقوقی شپرد مولین، به یورونیوز گفت: «از منظر قوانین سازمان تجارت جهانی، این توافق تبعیض‌آمیز است. ما قوانین نسبتاً روشنی داریم، یعنی اصل MFNهرگونه مزیت تعرفه‌ای که به یکی از اعضای سازمان تجارت جهانی اعطا می‌شود، باید به همه اعضای سازمان تجارت جهانی تعمیم داده شود.»
اما اتحادیه اروپا با اعمال تعرفه‌های صفر درصدی بر کالاهای صنعتی و برخی محصولات کشاورزی ایالات متحده، در واقع مزیتی را ارائه می‌دهد که علیه سایر شرکای بین‌المللی خود که از دسترسی یکسان به بازار آن بهره‌مند نیستند، تبعیض قائل می‌شود.
با این حال، کمیسیون به استثنایی بر اصل MFN در ماده ۲۴ سازمان تجارت جهانی اشاره می‌کند که اجازه ایجاد مناطق آزاد تجاری یا توافق‌نامه‌های موقت را می‌دهد، مشروط بر اینکه اکثر تجارت را پوشش دهند.
یک مقام ارشد اتحادیه اروپا با اشاره به بیانیه مشترک منتشر شده توسط ایالات متحده و اتحادیه اروپا در ۲۱ آگوست گفت: «این توافق بخشی از تلاش برای آزادسازی و کاهش تعرفه‌ها به شیوه‌ای متقابل است.» در این بیانیه آمده است که این توافق «گام اول در فرآیندی است که می‌تواند به مرور زمان گسترش یابد تا حوزه‌های بیشتری را پوشش دهد و به بهبود دسترسی به بازار و افزایش روابط تجاری و سرمایه‌گذاری آنها ادامه دهد.»
بلانکوارت با این حال تأکید کرد که توافق‌نامه چارچوبی که ارائه شده است، در حال حاضر فقط یک بیانیه سیاسی است و نه یک معاهده الزام‌آور از نظر قانونی.
وی گفت: «در این مرحله، همه چیز واقعاً به این بستگی دارد که توافق‌نامه فعلی چگونه به یک توافق نهایی بین اتحادیه اروپا و ایالات متحده تبدیل شود و چگونه به سازمان تجارت جهانی اطلاع داده شود.» وی افزود: «تا زمانی که متن رسمی وجود نداشته باشد، سازگاری آن با قوانین از نظر قانونی شکننده است.»
به گفته این وکیل، یک کشور عضو سازمان تجارت جهانی می‌تواند تصمیم بگیرد که پرونده را به نهاد حل اختلاف سازمان تجارت جهانی ارائه دهد و اعتبار آن را به چالش بکشد.
با این حال، این نهاد از زمانی که ایالات متحده از تمدید حکم برخی از قضات آن خودداری کرد، فلج شده است.
با این وجود، این امر می‌تواند تأثیر سیاسی برای اتحادیه اروپا داشته باشد، اتحادیه‌ای که خود را به عنوان قهرمان چندجانبه‌گرایی معرفی می‌کند.
بلانکارت افزود: «اگر اعلام شود که این اتحادیه با قوانین سازمان تجارت جهانی مطابقت ندارد، ضربه دیگری به چندجانبه‌گرایی خواهد بود.»
