10-6-1404 به نقل از https://pasargadcvc.com
راهنمای جامع ۲۰۲۵
- تعریف نوآوری باز و اهمیت آن
- تاریخچه‌ای کوتاه
- نقش دانشگاه‌ها در توسعه فناوری
- نقش صنایع در تسریع تجاری‌سازی
- چرا نوآوری باز حیاتی است؟
- مزایای نوآوری باز برای دانشگاه‌ها و صنایع
- ۷ مزیت شگفت‌انگیز نوآوری باز در همکاری دانشگاه و صنعت
- چالش‌های احتمالی در اجرای نوآوری باز
- راهکارهای غلبه بر چالش‌ها
- نمونه‌های موفق جهانی
- تجربه ایران
- آینده نوآوری باز تا ۲۰۳۰
نوآوری به عنوان موتور اصلی رشد اقتصادی و توسعه فناوری شناخته می‌شود. اما پرسش اساسی این است که چگونه می‌توان مسیر پرهزینه و طولانی تحقیق و توسعه را کوتاه‌تر کرد و به نتایج ملموس‌تری رسید؟ یکی از پاسخ‌های کلیدی به این پرسش، نوآوری باز است؛ رویکردی که دانشگاه‌ها و صنایع را در یک مسیر مشترک قرار می‌دهد.
مزایای نوآوری باز در همکاری دانشگاه با صنعت فراتر از افزایش سرعت توسعه فناوری است. این رویکرد به معنای دسترسی به منابع مالی و انسانی گسترده‌تر، افزایش شانس تجاری‌سازی موفق، بهبود برندینگ، و ایجاد اکوسیستم پایدار نوآوری در سطح ملی است.
اگر هنوز با مفهوم نوآوری باز به طور کامل آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا مقاله نوآوری باز را بخوانید تا پایه‌ای‌ترین مفاهیم را درک کنید و سپس با این مقاله، مزایای شگفت‌انگیز آن در همکاری دانشگاه‌ها و صنایع را مرور نمایید.
تعریف نوآوری باز و اهمیت آن
نوآوری باز (Open Innovation) رویکردی است که در آن سازمان‌ها، دانشگاه‌ها و صنایع برای توسعه محصولات، خدمات و فناوری‌های جدید، مرزهای سنتی تحقیق و توسعه را کنار می‌گذارند و از منابع بیرونی مانند ایده‌ها، دانش، و فناوری‌های دیگران بهره می‌برند.
این مدل بر جریان دوطرفه دانش و فناوری تاکید دارد:
- از یک طرف، دانشگاه‌ها ایده‌ها و تحقیقات خود را در اختیار صنایع می‌گذارند.
- از طرف دیگر، صنایع منابع مالی، تجربه بازار و زیرساخت‌های تولیدی خود را به میدان می‌آورند.
تاریخچه‌ای کوتاه
اگرچه اصطلاح نوآوری باز نخستین بار توسط هنری چسبرو در سال ۲۰۰۳ مطرح شد، اما همکاری دانشگاه و صنعت قدمتی بیش از صد سال دارد. پروژه‌های مشترک دانشگاه MIT با صنایع خودروسازی در اوایل قرن بیستم و همکاری دانشگاه‌های اروپایی با صنایع داروسازی، نمونه‌های اولیه این رویکرد محسوب می‌شوند. امروز، نوآوری باز به یک اصل بنیادین در سیاست‌های علمی و صنعتی کشورهای پیشرفته تبدیل شده است.
نقش دانشگاه‌ها در توسعه فناوری
دانشگاه‌ها به واسطه‌ی برخورداری از:
- اعضای هیئت علمی متخصص
- مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاهی مجهز
- جامعه‌ای پویا از دانشجویان و پژوهشگران
منبع اصلی خلق ایده‌های نو و تولید دانش cutting-edge هستند. اما ضعف دانشگاه‌ها در تجاری‌سازی ایده‌ها باعث می‌شود بسیاری از تحقیقات تنها در قالب مقالات باقی بمانند.
نقش صنایع در تسریع تجاری‌سازی
صنایع در مقابل، شبکه توزیع، سرمایه، نیروی انسانی متخصص و تجربه بازار دارند. اما آن‌ها اغلب به دانش نو و تحقیقات بنیادی دانشگاهی دسترسی مستقیم ندارند. اتصال این دو بخش موجب می‌شود ایده‌های خام دانشگاهی به محصولات تجاری و فناوری‌های سودآور تبدیل شوند.
چرا نوآوری باز حیاتی است؟
زیرا این همکاری همزمان چند چالش کلیدی را حل می‌کند:
- کاهش ریسک پروژه‌های نوآورانه
- کوتاه‌تر شدن چرخه‌ی تحقیق تا بازار
- افزایش بهره‌وری سرمایه‌گذاری‌های تحقیق و توسعه
- دسترسی صنایع به استعدادهای تازه و دانشگاه‌ها به منابع مالی جدید
مزایای نوآوری باز برای دانشگاه‌ها و صنایع
۷ مزیت شگفت‌انگیز نوآوری باز در همکاری دانشگاه و صنعت
۱. افزایش سرعت توسعه فناوری
نوآوری باز موجب می‌شود تا ایده‌ها و تحقیقات دانشگاهی سریع‌تر از مسیرهای سنتی به مرحله تولید برسند. این امر به ویژه در صنایع پویایی مانند فناوری اطلاعات و سلامت، حیاتی است.
۲. کاهش هزینه‌های تحقیق و توسعه
هزینه‌های سنگین تحقیق و توسعه میان دانشگاه‌ها و صنایع تقسیم می‌شود. برای مثال، یک شرکت داروسازی با تامین مالی یک پروژه دانشگاهی، به جای صرف میلیون‌ها دلار برای تحقیقات داخلی، می‌تواند در هزینه‌ها صرفه‌جویی کند.
۳. دسترسی به استعدادها و دانش تخصصی
دانشجویان و محققان دانشگاهی به‌عنوان منبعی بی‌پایان از استعدادهای خلاق در اختیار صنایع قرار می‌گیرند. این امر فرصت جذب نیروی انسانی آینده‌دار را برای صنایع فراهم می‌کند.
۴. افزایش احتمال تجاری‌سازی موفق
با ترکیب دیدگاه علمی دانشگاه‌ها و تجربه عملی صنایع، احتمال شکست پروژه‌های نوآورانه به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
۵. بهبود برندینگ و اعتبار
دانشگاه‌ها با همکاری صنعتی، جایگاه خود را به‌عنوان موسسات تاثیرگذار تقویت می‌کنند و صنایع نیز در ذهن جامعه به‌عنوان حامی علم و فناوری شناخته می‌شوند.
۶. دسترسی به منابع مالی و تحقیقاتی مشترک
این همکاری امکان استفاده از حمایت‌های دولتی، صندوق‌های پژوهش و فناوری و سرمایه‌گذاری خطرپذیر را افزایش می‌دهد.
۷. ایجاد اکوسیستم نوآوری ملی
نوآوری باز تنها به همکاری دو نهاد محدود نمی‌شود؛ بلکه موجب شکل‌گیری اکوسیستم ملی نوآوری می‌گردد که در آن دولت، دانشگاه‌ها، صنایع و صندوق‌های مالی همگی در تعامل هستند.
چالش‌های احتمالی در اجرای نوآوری باز
- تضاد منافع میان دانشگاه و صنعت
- اختلاف بر سر مالکیت فکری
- نبود قوانین شفاف برای حمایت از همکاری‌های تحقیقاتی
راهکارهای غلبه بر چالش‌ها
- تنظیم قراردادهای شفاف و جامع
- ایجاد دفاتر انتقال فناوری (TTO) در دانشگاه‌ها
- حمایت‌های قانونی و مالی از سوی دولت
نمونه‌های موفق جهانی
- همکاری MIT و IBM در پروژه‌های هوش مصنوعی
- مشارکت دانشگاه کمبریج و AstraZeneca در تولید واکسن کرونا
- پروژه‌های Horizon 2020 اتحادیه اروپا در حوزه‌های انرژی و محیط زیست
تجربه ایران
در ایران نیز نمونه‌های متعددی از همکاری دانشگاه‌ها و صنایع وجود دارد؛ از پروژه‌های مشترک دانشگاه صنعتی شریف در حوزه نفت و گاز گرفته تا برنامه‌های پارک‌های علم و فناوری در حوزه کشاورزی و سلامت. همچنین صندوق‌های پژوهش و فناوری در حال ایفای نقش مهمی در تامین مالی این همکاری‌ها هستند.
آینده نوآوری باز تا ۲۰۳۰
کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که تا سال ۲۰۳۰، نوآوری باز به اصلی‌ترین رویکرد جهانی در سیاست‌های علم و فناوری تبدیل شود و دانشگاه‌ها بیش از پیش به مراکز تجاری‌سازی دانش بدل شوند.
نوآوری باز در همکاری دانشگاه و صنعت، تنها یک ابزار کمکی نیست، بلکه مسیر اصلی برای خلق ارزش مشترک و توسعه پایدار است. این رویکرد با کوتاه کردن چرخه‌ی تحقیق تا بازار، کاهش هزینه‌های نوآوری و افزایش شانس تجاری‌سازی موفق، آینده‌ی روشن‌تری را برای دانشگاه‌ها، صنایع و کل جامعه رقم می‌زند.
امروز بیش از هر زمان دیگر، دانشگاه‌ها و صنایع باید به سمت همکاری‌های باز حرکت کنند تا از رقابت جهانی عقب نمانند.
برای مطالعه‌ی بیشتر در این حوزه و دسترسی به سایر مقالات تحلیلی و آموزشی ما، به بخش مقالات مراجعه کنید.
