نوشته‌ی اندی کوربلی -۵ مه ۲۰۲۵-یک اکسولوتلِ لوسیستیکِ پرورش‌یافته در اسارت – منبع: LaDame Bucolique، از طریق Pixabay
در مکزیک، یک برنامه‌ی پرورش در اسارت برای یکی از در معرض خطرترین دوزیستان جهان، با موفقیت ۱۸ عدد از آنها را در زیستگاهی مناسب رها کرده است.
دانشمندانِ پشتِ این پروژه دریافتند که هر ۱۸ عدد پس از بازپس‌گیری زنده ماندند و حتی وزن اضافه کردند و با یکدیگر دوست شدند، که این امید را ایجاد می‌کند که اگر زیستگاه کافی پیدا شود، این دوزیست وحشی و عجیب و غریب از خود مراقبت خواهد کرد.آمریکای لاتین گونه‌های بومی و کاریزماتیک زیادی دارد که به دلیل شکار غیرقانونی و از دست دادن زیستگاه در معرض خطر قرار گرفته‌اند، اما اکسولوتل از تاریخ متفاوتی رنج می‌برد.
احتمالاً بیش از ۳۰۰ سال پیش، زمانی که فتح آزتک‌ها توسط اسپانیایی‌ها به پایان رسید و دریاچه‌هایی که منطقه‌ای را که اکنون مکزیکوسیتی نامیده می‌شود، تغذیه نمی‌کردند، توسط فاتحان تخلیه شدند، در معرض خطر انقراض قرار گرفته بود.
آن دریاچه‌های نیمه‌زیرزمینی پناهگاه‌های مخفی این سمندر عجیب و غریب بودند که امروزه توسط IUCN در معرض خطر انقراض قرار گرفته است. با این حال، این کمی اغراق‌آمیز است، زیرا به عنوان یکی از جذاب‌ترین گونه‌های روی زمین، آکسولوتل در هزاران آکواریوم در سراسر جهان یافت می‌شود.
مانند اختاپوس یا پلاتیپوس، هیچ چیز کاملاً شبیه آکسولوتل وجود ندارد – شاید به همین دلیل است که آزتک‌ها، که با این وجود مرتباً آنها را می‌خوردند، آنها را فرزندان خدای آتش می‌دانستند.
آکسولوتل ویژگی‌ای به نام “نئوتنی” را نشان می‌دهد که در آن رشد یک موجود زنده از جنین تا بلوغ کند و متراکم می‌شود و منجر به پدومورفیسم می‌شود. آنها همچنین در میان دوزیستان به دلیل رسیدن به بزرگسالی بدون هیچ نوع دگردیسی، مانند قورباغه‌ها و وزغ‌ها، غیرمعمول هستند.در نهایت، و شاید قابل توجه‌ترین مورد، آکسولوتل می‌تواند هر بخشی از بدن خود را که از دست می‌دهد بدون مرگ بازسازی کند و موضوع تحقیقات علمی است تا ببینیم آیا می‌توان از این توانایی برای دارو استفاده کرد یا خیر.
اما برای دکتر آلخاندرا راموس و لوئیس زامبرانو، دانشمندان پشت این تلاش اخیر برای احیای آکسولوتل، ارزش آن ناملموس‌تر از داروهای آینده است: آکسولوتل صرفاً یک نماد مکزیکی، نمادی از سرزمین و میراث آن است.
دکتر راموس از دانشگاه خودمختار باخا کالیفرنیا به بی‌بی‌سی گفت که آزمایش آنها “نتیجه شگفت‌انگیزی” داشته است.
“خبر شگفت‌انگیز این است که همه آنها زنده مانده‌اند، و نه تنها این، بلکه آنهایی که ما دوباره گرفتیم وزن اضافه کرده‌اند – بنابراین آنها شکار می‌کنند.”
این افراد در مخلوطی از تالاب مصنوعی ایجاد شده، بقایای دریاچه تاریخی Xochimilco و تالاب‌های طبیعی که از طریق همکاری با کشاورزان محلی احیا شده‌اند، رها شدند.
مکزیکو سیتی یک کلان‌شهر است و آب‌های تیره پنج دریاچه باستانی و مقدس که از چشمه تغذیه می‌شوند و محل زندگی اکسولوتل‌ها هستند، راه درازی برای بازیابی خود دارند. با این حال، دانشمندان نشان داده‌اند که اگر برای ارائه حتی کمی کمک، زمان صرف شود – آنها فیلترهای آب طبیعی را در تالاب مصنوعی معدن برای تمیز کردن آب نصب کردند – این خدای آتش کوچک و همیشه خندان می‌تواند به حیات خود ادامه دهد.
دکتر زامبرانو به بی‌بی‌سی گفت: «اگر بتوانیم این زیستگاه [تالاب] را احیا کنیم و جمعیت اکسولوتل‌ها را در شهری با بیش از 20 میلیون نفر جمعیت احیا کنیم، احساس می‌کنم که برای بشریت امید داریم.»
