فناوری – نوآوری – توسعه پایدار
5 فوریه 2025-© shutterstock/Dabarti CGI
حضور فزاینده زباله‌های فضایی در مدار زمین تهدیدی فزاینده برای سفرهای هوایی به شمار می‌رود و تحقیقات جدید خطرات مرتبط با ورود مجدد زباله‌های موشکی کنترل‌نشده به جو را برجسته می‌کند.یک مطالعه اخیر از دانشگاه بریتیش کلمبیا (UBC) احتمال 26 درصدی سالانه را تخمین می‌زند که بقایای موشک به مسیرهای شلوغ پرواز فرود آید و اختلالات احتمالی برای خطوط هوایی و مسافران ایجاد کند.
در حالی که احتمال برخورد زباله های فضایی به هواپیما کم است، تأثیر اقتصادی و لجستیکی بسته شدن فضای هوایی به دلیل سقوط زباله ها قابل توجه است.مقامات قبلاً مجبور شده‌اند حریم هوایی را به دلیل ورود مجدد موشک‌ها بدون کنترل، اختلال در پروازهای تجاری و ایجاد بار مالی بر خطوط هوایی و مسافران، ببندند.
همانطور که صنعت فضایی جهانی به گسترش سریع خود ادامه می دهد، تعداد پرتاب موشک نیز افزایش می یابد.تنها در سال 2024، 258 پرتاب موفقیت آمیز انجام شد که به رکوردشکنی 120 موشک کنترل نشده مجددا وارد شد.
با توجه به اینکه بیش از 2300 موشک مصرف‌شده هنوز به دور زمین می‌چرخند، انتظار می‌رود موضوع ورود مجدد کنترل نشده بیشتر شود.در عین حال، سفرهای هوایی نیز در حال افزایش است. انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی پیش‌بینی می‌کند که تعداد مسافران هوایی در سال 2025 نزدیک به 7 درصد افزایش می‌یابد که منجر به افزایش تعداد هواپیماها در آسمان و احتمال بیشتر تلاقی زباله‌های فضایی با حریم هوایی تجاری می‌شود.
محققان UBC داده های ترافیک هوایی را تجزیه و تحلیل کردند و دریافتند که در شلوغ ترین روز سال 2023، دنور، کلرادو، با یک هواپیما به ازای هر 18 کیلومتر مربع، بالاترین تراکم ترافیک هوایی را داشت.
آنها با استفاده از این به عنوان نقطه مرجع، احتمال ورود مجدد بقایای موشک به فضای پرترافیک را محاسبه کردند.یافته های آنها مربوط به موارد زیر بود:
احتمال 26 درصد سالانه ورود مجدد زباله های فضایی به فضای هوایی مشابه تراکم ترافیک مانند کریدور ونکوور-سیاتل.
75 درصد احتمال جهانی ورود زباله ها به مناطقی با تراکم ترافیک هوایی قابل مقایسه با جنوب اروپا، جایی که در سال 2022 به دلیل ریزش بقایای موشک، حریم هوایی به طور موقت بسته شد.
احتمال تخمین زده شده سالانه زباله های فضایی که واقعاً با هواپیما برخورد می کنند 1 در 430000 است – خطری کم اما غیر قابل چشم پوشی که مقامات هواپیمایی نمی توانند نادیده بگیرند.
مسئله اصلی در نحوه طراحی موشک های مدرن نهفته است. بسیاری از مراحل موشکی که ماهواره‌ها را به مدار می‌فرستند در فضا باقی می‌مانند و در نهایت به شکلی کنترل نشده به زمین بازمی‌گردند.این بدان معناست که مقامات هواپیمایی مجبور هستند یا مسیر پروازها را تغییر دهند، حریم هوایی را ببندند یا خطر ادامه پروازها در شرایط نامشخص را بپذیرند.
کارشناسان استدلال می کنند که ورود مجدد بدون کنترل بدنه موشک یک نقص طراحی قابل اجتناب است، نه اجتناب ناپذیر.صنعت فضایی می‌تواند طرح‌های ایمن‌تری را اجرا کند، مانند موشک‌هایی که قادر به ورود مجدد کنترل‌شده به مناطق تعیین‌شده اقیانوسی پس از استقرار هستند.با این حال، چنین تغییراتی نیاز به همکاری و مقررات جهانی دارد، زیرا هیچ کشور یا شرکتی به تنهایی نمی‌خواهد این هزینه را متحمل شود.
محققان UBC تاکید می کنند که دولت ها باید استانداردهای بین المللی را تعیین کنند تا ورود مجدد کنترل شده را برای مراحل موشکی الزامی کنند.بدون چنین مقرراتی، شرکت‌های خصوصی و کشورهایی که ماهواره‌ها را پرتاب می‌کنند، انگیزه کمی برای اتخاذ طرح‌های ایمن‌تر خواهند داشت.
با ادامه رشد فعالیت‌های فضایی، عدم رسیدگی به بحران زباله‌های فضایی می‌تواند منجر به اختلالات مکرر فضای هوایی، افزایش هزینه‌ها برای خطوط هوایی و افزایش خطرات برای مسافران شود.
با توجه به اینکه صنعت هوانوردی و فضایی هر دو در یک چهارراه حیاتی قرار دارند، سیاست گذاران باید به سرعت عمل کنند تا اطمینان حاصل شود که آسمان امن باقی می ماند – نه فقط برای هواپیماها بلکه برای همه کسانی که به آنها متکی هستند.
