18 نوامبر 2024- توسط موسسه فناوری ایتالیا-اعتبار: Unsplash/CC0 دامنه عمومی
در یک مقاله مروری که اخیراً در Science Robotics منتشر شده است، یک ربات شناختی، روانشناس شناختی و یک روانپزشک در مورد مفهوم “احساس خود” در انسان بحث می کنند و بررسی می کنند که چگونه می توان از روبات ها برای درک بهتر این پدیده استفاده کرد.
تجربه وجود یا داشتن یک خود – که در بدن ما وجود دارد و می تواند در جهان عمل کند – به طور طبیعی برای همه ما به عنوان انسان همراه با احساس همان خود بودن روزانه و دیگران را نیز خود می بینیم. ربات ها می توانند به عنوان مدل های تجسم یافته از خود (و اجزای فرعی آن) یا به عنوان پلت فرم های آزمایشی برای آزمایش های روانشناختی مورد استفاده قرار گیرند. نویسندگان امکان ایجاد برخی از فرآیندهایی را در روبات‌ها پیشنهاد می‌کنند که به “احساس خود” در انسان کمک می‌کنند.
نویسندگان عبارتند از: Agnieszka Wykowska، رئیس بخش شناخت اجتماعی در واحد تعامل انسان و ربات در Istituto Italiano di Tecnologia IIT-موسسه فناوری ایتالیایی در ایتالیا، تونی پرسکات، استاد رباتیک شناختی در دانشگاه شفیلد در انگلستان و Kai Vogeley، استاد گروه روانپزشکی و روان درمانی در دانشگاه کلن در آلمان
این تحقیق از این ایده سرچشمه می گیرد که احساس خود در انسان ها به طور ذاتی با داشتن بدن، احساس آن و تجربه اعمال و تعاملات مرتبط است. یک ایده کلیدی برآمده از مطالعات تحقیقاتی فعلی در شناخت انسان این است که احساس انسان از خود تنها یک چیز نیست، بلکه از بسیاری از فرآیندهای مداوم تشکیل شده است، مانند احساس “مالکیت” بدن و احساس داشتن “عامل، “این احساس کنترل بر اعمال خود است.
امروزه، رباتیک‌ها به دنبال ساخت ربات‌هایی هستند که می‌توانند بدن خود را به طور قابل اعتمادی تشخیص دهند (تمایز خود-دیگری) و عواقب اعمال خود را تشخیص دهند . از این منظر، ربات‌ها می‌توانند به‌عنوان مدل‌های تجسم‌یافته از فرآیندهای شناختی انسان که زیربنای احساس خود هستند، عمل کنند. با این حال، ربات‌ها می‌توانند از کاوشگرهای آزمایشی برای کشف حس خود نیز استفاده کنند، زیرا دارای بدن هستند و می‌توانند هم با انسان و هم با محیط اطرافشان تعامل داشته باشند.
این سه نویسنده با استفاده از ربات ها به این دو روش خاص کاوش می کنند.
اولین مورد، برنامه نویسی ربات ها برای شبیه سازی فرآیندهای درون ذهن و مغز انسان است که به تجربه خود مربوط می شود، همانطور که از طریق روانشناسی و علوم اعصاب فهمیده می شود. مطالعات تحقیقاتی کنونی نشان می‌دهد که در انسان حس خود به عنوان بهترین توضیح مغز از تجربه حسی خود و نقش خود در تولید آن سیگنال‌های حسی ایجاد می‌شود. یک روبات به عنوان یک بازیگر تجسم یافته فیزیکی، بستر مناسبی برای آزمایش این نظریه ها است.
رویکرد دوم استفاده از روبات‌ها در آزمایش‌های روانشناختی است که در آن انسان‌ها با آنها تعامل دارند در حالی که روبات‌ها ظرفیت‌های اجتماعی، مانند ارتباط از طریق زبان یا توجه مشترک را نشان می‌دهند. این آزمایش‌ها می‌توانند تجزیه و تحلیلی را در مورد اینکه آیا افراد این روبات‌ها را به‌عنوان دیگران اجتماعی تجربه می‌کنند و اینکه آیا حالات ذهنی آنها در مورد روبات‌ها مشابه حالت‌هایی است که هنگام تعامل با افراد دیگر دارند، امکان پذیر است.
برخی از آزمایش‌های انجام‌شده توسط گروه Wykowska در IIT قبلاً نشان داده‌اند که گاهی اوقات، انسان‌ها حس عاملیت مشترک با روبات‌ها را در زمانی که آنها با هم به عنوان یک تیم عمل می‌کنند و زمانی که ربات به عنوان یک عامل عمدی درک می‌شود، ایجاد می‌کنند.
نویسندگان همچنین ارتباطی بین توسعه حس خود در انسان در طول زندگی و امکان انتقال برخی از ویژگی های آن به روبات ها ترسیم می کنند. به عنوان مثال، در سن 4 سالگی، کودکان احساس می کنند که در طول زمان وجود دارند و دیگران نیز احساس می کنند که خود را دارند.
این جنبه‌های خود با ایجاد سیستم‌های حافظه برای روبات‌هایی که شبیه حافظه زندگی‌نامه‌ای انسان هستند، در روبات‌ها شروع به بررسی می‌کنند. با این حال، این کار در مرحله اولیه است. ربات‌های کنونی از خود آگاهی ندارند که روز به روز ادامه می‌یابند، و همچنین از دیگران (انسان یا ربات‌ها) به عنوان خود آگاه نیستند.
این مقاله همچنین جهت‌های آینده و چالش‌های باز در درک احساس خود از طریق روباتیک را برجسته می‌کند، به‌ویژه زمانی که در افراد به دلیل شرایط خاص، مانند اسکیزوفرنی یا اوتیسم به خطر بیفتد. با درک چنین تنوعی، نویسندگان امیدوارند که دانشمندان بتوانند بینش جدیدی در مورد بلوک های سازنده تجربه خود به دست آورند.
