20-5-1403
ایسنا/مازندران دریای کاسپین، بزرگ‌ترین دریاچه جهان و یکی از ارزشمندترین منابع طبیعی منطقه، از اهمیت استراتژیک بی‌نظیری برای کشورهای حاشیه خود برخوردار است. این پهنه آبی نه تنها از نظر جغرافیایی و محیط‌زیستی اهمیت دارد، بلکه یکی از اصلی‌ترین محرک‌های اقتصادی و فناوری در منطقه به شمار می‌رود. بیست و یکم مرداد ماه هر سال به عنوان روز ملی دریای کاسپین، فرصتی است برای بررسی ابعاد مختلف این دریا از منظر فناوری، نوآوری و توسعه پایدار، و نقش استان و دانشگاه مازندران در پیشبرد این اهداف است.
محسن احمدپور، عضو هیات علمی گروه علوم محیط‌زیست دانشکده علوم دریایی و محیطی دانشگاه مازندران، در یک یادداشت تحلیلی به مناسبت روز ملی دریای کاسپین، به بررسی ابعاد مختلف بزرگ‌ترین دریاچه‌ی جهان پرداخت. متن کامل این یادداشت را در زیر می‌خوانید.
اهمیت اقتصادی دریای کاسپین
دریای کاسپین با دارا بودن منابع غنی نفت و گاز، پتانسیل بالایی در اقتصاد جهانی و منطقه‌ای دارد. این منابع، به همراه تنوع زیستی غنی و موقعیت جغرافیایی استراتژیک، زمینه‌ساز فعالیت‌های اقتصادی متعددی همچون حمل و نقل دریایی، شیلات، آبزی‌پروری، و گردشگری ساحلی هستند. استان مازندران به عنوان یکی از استان‌های ساحلی ایران، با داشتن بنادر استراتژیک همچون بندر نوشهر و امیرآباد، می‌تواند نقش محوری در توسعه اقتصادی دریای کاسپین ایفا کند.
فناوری و نوآوری در صنعت دریایی
توسعه فناوری و نوآوری در صنعت دریایی یکی از عوامل اصلی در افزایش بهره‌وری و کاهش اثرات محیط‌زیستی است. استفاده از سامانه‌های مدیریت هوشمند حمل و نقل دریایی، پهپادهای نظارتی، سنسورهای محیط‌زیستی و روش‌های نوین استخراج منابع زیرسطحی، از جمله فناوری‌هایی است که می‌توانند به بهبود مدیریت منابع دریایی و کاهش آسیب‌های محیط‌زیستی کمک کنند.
علاوه بر این، نوآوری در طراحی و ساخت کشتی‌های کم‌مصرف و سازگار با محیط‌زیست، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، و توسعه فناوری‌های پیشرفته در آبزی‌پروری و شیلات، می‌تواند به تحقق توسعه پایدار در صنعت دریایی منجر شود. این نوآوری‌ها، نه تنها به حفظ محیط‌زیست دریایی کمک می‌کنند، بلکه فرصت‌های اقتصادی جدیدی را برای استان مازندران و سایر مناطق ساحلی ایجاد می‌کنند.
توسعه پایدار در صنعت دریایی
توسعه پایدار در صنعت دریایی به معنای بهره‌برداری مسئولانه از منابع طبیعی، همراه با حفظ تعادل محیط‌زیستی و بهبود کیفیت زندگی جوامع ساحلی است. در این راستا، استان مازندران می‌تواند با اجرای سیاست‌های محیط‌زیستی مناسب، تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل دریایی و ترویج فناوری‌های پاک، به توسعه پایدار دریای کاسپین کمک کند.
یکی از جنبه‌های مهم در توسعه پایدار، استفاده از فناوری‌های هوشمند در مدیریت منابع آبی و ساحلی است. این فناوری‌ها می‌توانند از طریق جمع‌آوری داده‌های دقیق و تحلیل‌های پیشرفته، به بهبود مدیریت محیط‌زیستی و کاهش خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی کمک کنند. همچنین، ترویج آموزش‌های عمومی و ارتقای آگاهی در مورد حفاظت از محیط‌زیست دریایی، از دیگر اقداماتی است که می‌تواند به تحقق اهداف توسعه پایدار کمک کند.
نقش راهبردی استان مازندران
استان مازندران به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه خود، یکی از مهم‌ترین مناطق ساحلی ایران محسوب می‌شود. این استان با دسترسی به دریای کاسپین و برخورداری از زیرساخت‌های اقتصادی و حمل و نقل مناسب، می‌تواند به یکی از قطب‌های مهم اقتصادی و دریایی کشور تبدیل شود. بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و نوآوری‌های صنعتی در این استان، زمینه‌ساز توسعه پایدار و ارتقای رقابت‌پذیری اقتصادی منطقه خواهد بود.
از سوی دیگر، مازندران با توجه به منابع طبیعی و فرهنگی غنی خود، ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری ساحلی و دریایی دارد. این استان با سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری، به ویژه اکوتوریسم، می‌تواند علاوه بر جذب گردشگران داخلی و خارجی، به حفظ منابع طبیعی و تنوع زیستی منطقه نیز کمک کند.
نقش دانشگاه مازندران و دانشکده علوم دریایی و محیطی
دانشگاه مازندران به عنوان یکی از دانشگاه‌های پیشرو در حوزه علوم دریایی و محیطی، نقشی کلیدی در توسعه دانش و فناوری‌های مرتبط با دریای کاسپین ایفا می‌کند. دانشکده علوم دریایی و محیطی این دانشگاه، با دارا بودن اساتید مجرب و تجهیزات پیشرفته، بستری مناسب برای انجام پژوهش‌های علمی و تربیت نیروی انسانی متخصص فراهم کرده است.
این دانشگاه می‌تواند با همکاری نزدیک با صنایع دریایی، نهادهای دولتی و بین‌المللی، به ترویج پژوهش‌های کاربردی و توسعه فناوری‌های نوین در زمینه‌هایی مانند مدیریت منابع آبی، حفاظت از تنوع زیستی و استخراج منابع انرژی دریایی بپردازد. همچنین، نقش فعال دانشگاه در برگزاری کارگاه‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی، می‌تواند به تبادل دانش و تجربه میان پژوهشگران و متخصصان داخلی و خارجی کمک کند.
نتیجه‌گیری
روز ملی دریای کاسپین، فرصتی است تا به اهمیت این دریا در توسعه اقتصادی، فناوری و نوآوری، و همچنین به حفظ محیط‌زیست و توسعه پایدار توجه شود. استان مازندران و دانشگاه مازندران، با بهره‌گیری از ظرفیت‌های خود و همکاری‌های علمی و صنعتی، می‌توانند به پیشگامان این توسعه تبدیل شوند. استفاده از فناوری‌های نوین و ترویج رویکردهای پایدار، نه تنها به بهره‌برداری بهینه از منابع دریای کاسپین کمک می‌کند، بلکه به حفظ محیط‌زیست و ارتقای کیفیت زندگی در مناطق ساحلی نیز می‌انجامد. برای دستیابی به این اهداف، نیازمند برنامه‌ریزی جامع و همکاری مستمر میان نهادهای مختلف هستیم تا بتوانیم از این منبع ارزشمند به بهترین نحو بهره‌برداری کنیم.
